Topór zdobiony

Ten wspaniały topór został wykonany z poroża jelenia. Sporą część jego powierzchni pokrywają kółeczka z zaznaczonym środkiem, tworzące charakterystyczny motyw, tzw. oczkowy. Na toporze znajduje także zagadkowy znak przypominający dużą literę „T”. Brak śladów zużycia oraz staranny ornament wskazuje, że nie było to zwykłe narzędzie pracy. Mógł być wykorzystywany jako broń okazjonalna, obiekt kultu albo symbol statusu społecznego. Topór znaleziono wraz z licznymi ułamkami naczyń glinianych przy krawędzi bagna. Bliskość wody może wskazywać, że był darem wotywnym, składanym w ofierze bogom. Do zbiorów szczecińskiego muzeum trafił w latach dwudziestych XX wieku. W 1944 roku został wywieziony jako jeden z cenniejszych zabytków w głąb Niemiec i ukryty przed wojenną zawieruchą. Do Szczecina powrócił w 2009 roku w wyniku wymiany polsko-niemieckiej, dotyczącej dawnych zbiorów archeologicznych. Topory z poroża, z młodszej epoki brązu i wczesnej epoki żelaza (ok. 900–600/550 BC) rzadko występują na Pomorzu. Oprócz zdobionego okazu z Ukiernicy znany jest jeszcze tylko jeden, z Rozwarowa. Kilka tak samo dekorowanych toporów odnotowano w północnych i środkowych Niemczech oraz w Danii. Wszystkie łączy jedno – zrobiono je z poroży jeleni. Zwierzęta te od końca epoki brązu oraz w początkach epoki żelaza były otaczane szczególną czcią. Ich wyjątkowe znaczenie przejawiało się nie tylko wytwarzaniem przedmiotów z ich poroża, ale też wykonywaniem wizerunków jeleni pojedynczo, w stadzie, jako zwierząt ofiarnych, do jazdy wierzchem czy obiektów polowania. Z tego okresu pradziejów znane są także pochówki jeleni na cmentarzyskach oraz świadectwa rytualnego składania całych zwierząt w jamach w obrębie osad mieszkalnych.

Dorota Kozłowska