Lalka teatralna Donso (myśliwy)

Lalka teatralna (marionnette) typu maani, z ruchomymi ramionami, animowana od dołu przez lalkarza przy pomocy sznurków, tańczy na tzw. mobilnej scenie. Jest elementem tradycji teatralnej Sogo bò występującej w regionie Ségou, w południowo centralnej części Republiki Mali organizowanej pod auspicjami Kamalen Ton – wioskowych stowarzyszeń młodych.

Lalka przedstawia donso – myśliwego. Postać rozpoznać można po charakterystycznym nakryciu głowy. Myślistwo u Bamanów jest zajęciem drugorzędnym wobec rolnictwa, ale cieszy się ogromnym prestiżem. Myśliwych opiewa się zawsze jako ludzi czynu, są miejscowymi bohaterami. W czasach istnienia królestw Ségou i Kaarta (XVIII–XIX wiek) byli wojownikami. Miejscem ich działania jest busz – powszechnie uważany za niebezpieczny, zamieszkany przez złośliwe, groźne duchy, dlatego donso musi mieć zawsze przy sobie amulety pozwalające bezpiecznie poruszać się po terenie. Musi też znać różne formuły magiczne, także te pozwalające kontrolować działanie energii, która uwalnia się po śmierci zwierzęcia. Brak kontroli lub nieumiejętne zarządzanie tą energią może przynieść katastrofalne skutki, nie tylko jemu samemu, ale również całej wiosce. Największy zaszczyt przynosi myśliwemu zabicie zwierząt określanych jako sogofin, czyli drapieżników, które same są myśliwymi: lwa, hieny i innych dzikich kotów.

Wyboru lalek do poszczególnych widowisk dokonują młodzi mężczyźni, członkowie Kamalen Ton. Z reguły to oni decydują się na pokazywanie postaci nawiązujących do etosu myśliwego, ponieważ cechy, takie jak pewność siebie, męstwo, odwaga, są im bardzo bliskie. Dzięki sławie dobrego i skutecznego myśliwego, młody mężczyzna może zdobyć togo – imię i reputację oraz prześcignąć swojego ojca, z którym zawsze rywalizuje na tym polu.

Dar Oleńki Darkowskiej-Nidzgorskiej i Denisa Nidzgorskiego-Gordiera.

Ewa Prądzyńska