Talar

Wojna trzydziestoletnia (1618–1648) i okupacja Pomorza Zachodniego przez wojska cesarskie (od 1627 roku) zmusiły księcia Bogusława XIV do nieprzerwanej produkcji talarów. Księstwo jako część Rzeszy, pomimo prowadzonej polityki neutralności, musiało zapłacić podatek wojenny (ponad 83 tys. talarów), a utrzymanie wojsk okupacyjnych kosztowało miliony. Na monety przebijano srebra zarekwirowane z kościołów, dworów, a nawet z książęcego skarbca. Dramat sytuacji polegał na tym, że była to produkcja ukierunkowana na utrzymanie obcej armii, a nie na poprawę finansów księstwa. Talary bito w latach 1628–1637 w dwóch mennicach, w Szczecinie i Koszalinie. Przyjmuje się, iż w Koszalinie powstały talary z dodatkowym tytułem biskupa i tarczą z krzyżem (symbol biskupstwa) umieszczaną w tarczy wielopolowej. W rzeczywistości jest dużo wyjątków, a brak źródeł pisanych na temat funkcjonowania mennic po 1629 roku w wielu przypadkach uniemożliwia wskazanie mennicy. Sytuację komplikuje również sygnatura szczecińskiego złotnika i rytownika Gottfrieda Tabberta, widniejąca często na talarach z obu mennic. Ten zdolny rytownik wypracował własny styl, który można dostrzec na niesygnowanych talarach. W całej pełni widoczny jest w okazach bitych w 1654 roku na pamiątkę uroczystego pogrzebu księcia Bogusława XIV. Tytuł i herb biskupa na omawianym talarze wskazuje na Koszalin jako miejsce produkcji. Kompozycje opracowane są poprawnie, ale brak w nich lekkości, głowa księcia jest za duża i przytłacza ujęcie, a tarcza z herbem w pełnej oprawie ledwo mieści się w polu. Z tego też powodu zabrakło miejsca na obwódkę wewnętrzną oddzielającą legendę od kompozycji heraldycznej. Bicie talarów na tak wielką skalę, przy zakładanej wydajności jednej pary stempli na 10–15 tys. monet, wymagało zatrudnienia kilku rytowników. Brak dokumentów powoduje, że poza Tabbertem nie znamy innych rytowników. Należy przy tym pamiętać, że obok talarów do 1636 roku bito również części talara i złote dukaty. Po śmierci księcia Bogusława XIV w 1637 roku obie mennice zostały zamknięte, koszalińska na zawsze, a szczecińską uruchomiono 17 lat później, do wybicia monet na pamiątkę uroczystego pogrzebu ostatniego władcy pomorskiego.

Genowefa Horoszko