Gwiazda Orderu Świętego Stanisława I klasy

Order Świętego Stanisława został ustanowiony przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego w 1765 roku. Po upadku powstania listopadowego (1831) został włączony do orderów rosyjskich i zajął ostatnie miejsce w hierarchii ważności. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, z powodu jego zruszczenia i degradacji nie został restytuowany. Do odznak orderu należały: krzyż, gwiazda i wstęga. Prezentowana gwiazda orderowa należała do generała Franciszka Dzierżykraj-Morawskiego (1783–1861), który za swoją wojskową przeszłość, m.in. za udział w wyprawie Napoleona na Moskwę, otrzymał Legię Honorową i Wojskowy Order Virtuti Militari. Od 1829 roku był również kawalerem Orderu Świętego Stanisława z gwiazdą I klasy.

Ośmiopromienna gwiazda orderowa wykonana została według wzoru wprowadzonego w 1815 roku przez cara Aleksandra I. Jest dość masywna, wykonana w całości ze srebra o falistej strukturze promieni i zapinana na agrafkę. W wawrzynowym wieńcu widnieje dewiza orderu PRAEMIANDO INCITAT (nagradzając zachęca). W środkowej tarczy, na okrągłej plakietce umieszczono stylizowany monogram królewski SAR (Stanislaus Augustus Rex). Gwiazdę noszono na lewej piersi, przypiętą do munduru. Na solidnym zapięciu agrafkowym wybito dwa znaki: kotwicę i literę H. Kotwica to sygnatura słynnego i cenionego warszawskiego zakładu złotniczego Karola Filipa Malcza (1797–1867), znaczenia litery nie udało się rozszyfrować. Zazwyczaj odznaczeni sprawiali sobie większą liczbę gwiazd i nosili je do różnych ubiorów. Morawski drugą gwiazdę orderową zamówił po 1831 roku, kiedy Order Świętego Stanisława był rosyjską dekoracją i zmienił wygląd.

Genowefa Horoszko