Portret Johanna Gebharda Rabenera

Johann Gebhard Rabener (1632–1701) był z wykształcenia prawnikiem. Od 1666 roku sprawował funkcję sędziego Sądu Nadwornego Pomorza Tylnego i Księstwa Kamieńskiego. Był również radcą dworu elektora brandenburskiego w Berlinie. Rabener znany jest jednak przede wszystkim dzięki swoim pasjom naukowym. Interesował się zwłaszcza astronomią i przez wiele lat prowadził korespondencję ze słynnym gdańskim uczonym Janem Heweliuszem (1611–1687), a także innym wybitnym astronomem Gottfriedem Kirchem (1639–1710). Wraz z Danielem Ernestem Jabłońskim (1660–1741) i Johannem Jakobem Chuno (1661–1715) czynił starania o budowę obserwatorium astronomicznego w Berlinie. Należał też do członków założycieli Elektorskiego Brandenburskiego Towarzystwa Naukowego (Kurfürstlich Brandenburgische Sozietät der Wissenschaften – późniejszej Pruskiej Akademii Nauk) i w 1700 roku, na krótko przed śmiercią, został jego pełnoprawnym członkiem.

Prezentowany portret stanowił część epitafium rodziny Rabenerów w katedrze w Kamieniu Pomorskim. Znajdowało się ono pierwotnie na wschodniej ścianie północnej części transeptu, jednak po remoncie katedry w 1848 roku rozebrano je, zachowując jedynie portrety i drewniane figury. Epitafium zostało wystawione zapewne w związku ze śmiercią pierwszej żony Rabenera, Cathariny, w połowie lat 80. XVII wieku. Obok portretów małżonków w skład epitafium wchodziły również trzy mniejsze portrety ich synów, z których dwa są zachowane w zbiorach szczecińskiego muzeum (MNS/Rz/1015, MNS/Rz/1016).

Charakter wizerunku nawiązuje do wypracowanej przez Anthona van Dycka (1599–1641) formuły portretu arystokratycznego, który wywarł duży wpływ na holenderskie malarstwo portretowe, a za jego pośrednictwem również na środowisko gdańskie, z którym łączony jest prezentowany obraz.

Monika Frankowska-Makała