Nowy globus plastyczny

O każdym globusie ziemskim można powiedzieć, że jest modelem naszej planety pomniejszonym w stosunku do oryginału przeważnie kilkadziesiąt czy nawet sto kilkadziesiąt milionów razy. Skala miniaturyzacji sprawia, że nie sposób zaznaczyć na nim wielu realnie istniejących na powierzchni Ziemi obiektów – konieczna jest tak zwana generalizacja (czyli uogólnienie, a więc rezygnacja ze szczegółów). Im jednak mapa bogatsza, tym bardziej przydatna i atrakcyjna, co zwykle skłania producentów do przymnażania treści.

Przy sporządzaniu wszelkich map, także różnego rodzaju map globusowych, które zwykle bywają dwuwymiarowe, a więc płaskie, kartografowie posługują się wieloma barwami, liniami i znakami. Znajomość ich symbolicznych znaczeń pozwala korzystającym wyobrazić sobie charakter danej przestrzeni, jej rzeczywistą zawartość. Zawsze istnieje jednak pokusa, by uczynić jeszcze choćby jeden krok w kierunku większej dosłowności modelu.

Omawiany tu globus jest wyjątkowy, zarówno z uwagi na swą rzadkość, bogactwo prezentowanych treści, jak i przydany mu trzeci wymiar. Jest to bowiem, jeśli tak można powiedzieć, globus 3D (choć nie w pełnym zakresie i znaczeniu tego określenia, innej bowiem skali użyto w przypadku dwóch wymiarów w poziomie, a innej dla trzeciego w pionie, co stanowi swego rodzaju przekłamanie, acz zwiększa wyrazistość prezentacji rzeźby terenu kontynentów; nie pokuszono się natomiast o podobne zobrazowanie ukształtowania powierzchni den mórz i oceanów, poprzestając dla zilustrowania głębokości poszczególnych zbiorników na batymetrycznej skali barwnej).

Co także może być ciekawe – do ustalenia daty wydania globusa (na rok 1924 lub wcześniej) badacze doszli na podstawie analizy materiałów reklamowych producenta – firmy Katowicka Dostawa Szkolna „Kados”, która działała w latach 1922–1929.

Jak czytamy w dokumentacji, globus trafił do zbiorów Dworku Wincentego Pola jako przekaz Szkoły Podstawowej w Klemensowie koło Szczebrzeszyna w roku 1983. Był cząstką większego pokłosia akcji, jaką wówczas zorganizowano. Szkoła przekazująca globus dawny mogła w zamian otrzymać współczesny. W ten sposób muzealnej kolekcji przybywało cennych eksponatów, placówki oświatowe zaś zyskiwały nowe pomoce dydaktyczne.