Kukiełka z szopki "Diabeł"

W tradycji ludowej Wigilia i dzień Bożego Narodzenia były czasem uroczystym spędzanym w gronie najbliższej rodziny. Nie składano i nie przyjmowano wówczas wizyt. Dopiero dzień św. Szczepana otwierał okres zabaw, spotkań i przyjęć. Wtedy zaczynano odwiedziny, a w domach pojawiali się pierwsi świąteczni goście, między innymi kolędnicy z szopką.

Na Lubelszczyźnie w okresie międzywojennym i na początku wojny działał szopkarz Bronisław Muszyński (1860–1942). Rozmiłowany w folklorze z szopką i nieodłączną harmonią wędrował po Łęcznej i jej przedmieściach, a także okolicznych wsiach, dając przedstawienia. Był przy tym postacią niezwykle malowniczą, zwracającą uwagę – „niskiego wzrostu, zamaszysty, siwy, wąsaty z staruszek, kramarz i malarz pokojowy, członek miejscowej Ochotniczej Straży Ogniowej. Można go było spotkać w każdy dzień wolny od pracy w mundurze weterana z roku 1863, w butach z cholewami, z fajką w zębach i w kasku strażackim na głowie. Taką sylwetkę widywano w Łęcznej i w okolicy w latach 1925–1940”.

Spektakle szopkowe odbywały się głównie w Łęcznej, Milejowie, Puchaczowie, Ludwinie, Kijanach i Czemiernikach. Zaproszenia były tak liczne, iż Muszyński musiał założyć specjalny zeszyt, w którym zapisywał miejscowości, datę i godzinę wyjazdu, o której miały zajeżdżać sanie w dwie albo trzy pary koni, by on i cały zespół wygodnie i „z fasonem” mógł wyjechać na występy. Dyrektor Muszyński, jak go nazywano, zatrudniał stały zespół wykonawców: córkę Mariannę, Zofię Rybczyńską i Jan Drożdżyka, grającego również na harmonii.

Szopka Muszyńskiego była konstrukcją na 2 m wysoką, pełną filarów, ganeczków, bocznych daszków. Wykonana z gładko heblowanego drewna, złoconego, srebrzonego, malowanego w kolorowe kwiaty i ptaki. Na szczycie był zegar, pośrodku żłóbek z Dzieciątkiem, Maryją i Józefem, w towarzystwie osła i wołu, a z tylnej ścianki sączyło się mocne światło. Lalek, ubranych w szaty z błyszczących materiałów i ozdobionych różnymi świecidełkami, było około trzydziestu. Były to m.in.: Dzieciątko Jezus w niebieskiej sukience, sędziwy św. Józef, pasterze w kapeluszach i z kijami pod pachą, król z berłem, sześć aniołów w pastelowych sukniach, ogoniasty szatan w czerwonym fraku z widłami, śmierć z kosą, filozof o długich włosach i w okularach, Żyd z brodą i pejsami, w lisiej czapie na głowie i biblią w ręku.