Amfora zdobiona

Okoliczności i kontekst odkrycia zabytków archeologicznych, szczególnie dawnych znalezisk, które trafiły do zbiorów muzealnych przed wieloma laty, są niekiedy bardzo słabo udokumentowane i budzą kontrowersje. Taki brak zachowanej historii odkrycia dotyczy neolitycznego naczynia glinianego kultury amfor kulistych, które zostało zakupione 10 marca 1935 roku przez Pomorskie Muzeum Krajowego (Pommersches Landesmuseum) w Szczecinie.

Dwuuchą amforę o kulistym brzuścu i cylindrycznej szyjce, zdobioną nakłuciami wykonanymi dwuzębnym narzędziem wraz z fragmentem neolitycznej siekiery krzemiennej i naczyniem glinianym z okresu rzymskiego, przyniósł do muzeum 10 lutego 1935 roku pan Däumichen, aptekarz ze szczecińskiego Żelechowa. W kolejnych zapisach archiwalnych pojawił się jeszcze jeden dostarczony przez niego zabytek – szpila zapinki brązowej z okresu rzymskiego. Wszystkie przedmioty miały pochodzić z podkołobrzeskiej wsi Bardy (niem. Bartin) lub sąsiedniego Dębogardu (niem. Damgardt). Można domyślać się więc, że zostały odkryte na pograniczu tych miejscowości, w rejonie eksploatowanych przez wiele lat złóż wapienia jurajskiego, gliny i torfu. Nie znamy jednak okoliczności, ani daty ich odkrycia, a także nie wiemy, czy pochodzą dokładnie z tego samego miejsca.

W najstarszych wzmiankach sugerowano, że naczynie mogło być znaleziona w bagnie. Depozyty bagienne ceramiki, interpretowane jako dary wotywne, należą do kanonu zachowań społeczności kultury amfor kulistych. Późniejsi autorzy skłaniali się jednak ku wiązaniu znaleziska z wyposażeniem grobu, wspierając tę tezę obecnością siekiery krzemiennej. Inni twierdzili, że narzędzia krzemiennego nie ma w ogóle. Niezależnie jednak od tych rozważań, wszystkie wymienione wyżej zabytki z Bardów, włącznie z fragmentem siekiery, są obecnie przechowywane w zbiorach Muzeum Narodowego w Szczecinie.

Krzysztof Kowalski