Pochewka noża

Skórzane pochewki noży i innych ostrych przedmiotów, takich jak nożyce zawsze wykonywano z jednego kawałka odpowiednio wykrojonej skóry. W zależności od pożądanego kształtu i wielkości mógł to być prostokąt lub trapez, rzadziej kwadrat, złożony wpół. Najprostszym sposobem łączenia brzegów było zszycie nićmi lub przewleczenie rzemyka przez wcześniej wycięte otworki. Ich równe rozmieszczenie, kolor rzemyka (nici lub sporadycznie drutu) miało wpływ na estetykę, stanowiąc swoistą dekorację. Inny sposób łączenia brzegów skóry polegał na spinaniu ich nitami ze stopów metali kolorowych – zwykłymi lub ozdobnymi, umieszczanymi dodatkowo na czworobocznych podkładkach. Od gęstości rozmieszczenia nitów zależała bezpośrednio szczelność pochewki. Nitom często towarzyszyły różnokształtne okucia, tzw. trzewiki wzmacniające dolne części poszycia pochewek, najbardziej narażone na bezpośredni kontakt z ostrym narzędziem.

Atrakcyjnym i skutecznym sposobem podniesienia walorów estetycznych pochewki było umieszczenie na poszyciu różnych blaszek nie tylko o znaczeniu konstrukcyjnym i utylitarnym. Mocowane na pochewkach pierścienie – okucia w środkowych częściach – najczęściej pełniły jedynie funkcje ozdobne. Kształt i wielkość okuć zależały od wielu czynników. Jednym z nich był niewątpliwie status społeczny, a zapewne też majątkowy użytkownika. Starannie zdobione okucia często zawierały treści symboliczne, nie zawsze dzisiaj możliwe do odczytania. Niemniej w ten sposób dekorowane pochewki uznać należy za ponadprzeciętne. Na przestrzeni wieków podstawowa konstrukcja pochewki pozostawała taka sama, zmieniały się natomiast sposoby zszywania oraz dekoracji poszycia, zależne od ogólnego postępu w rozwoju skórnictwa, a także innych dziedzin wytwórczości wczesnośredniowiecznej. W przypadku ozdób metalowych nie bez znaczenia pozostają lokalne trendy estetyczne oraz wpływy zewnętrzne.

Anna Bogumiła Kowalska