Mosty na Odrze w Szczecinie

Dzieło przedstawia szczeciński pejzaż nadodrzański. Na pierwszym planie widoczny jest fragment przęsła Mostu Hanzy (obecnie Most Długi) nad Odrą Zachodnią, łączącego Łasztownię z bulwarem staromiejskim. Ten najstarszy szczeciński most z XIII wieku został ukazany przez artystę w jego nowoczesnej postaci z 1903 roku. W kwietniu 1945 roku wycofujące się ze Szczecina wojska Wehrmachtu wysadziły most. W okresie powojennym w jego miejscu powstał istniejący obecnie Most Długi im. Jana III Sobieskiego.

W głębi kompozycji widoczny jest stalowy obrotowy Most Kolejowy łączący dworzec z Kępą Parnicką, wyremontowany na początku XX wieku, także zniszczony pod koniec drugiej wojny światowej. Obecnie znajduje się tam most odbudowany w latach sześćdziesiątych XX wieku. Oglądany z Łasztowni kadr Szczecina nie istnieje w tej formie, w jakiej został przedstawiony na obrazie. Twórcy, posługującemu się pełnym ekspresji językiem uproszczonych, syntetycznych form, udało się uchwycić charakter przedwojennego miasta.

Autorem akwareli jest Julo Levin wywodzący się ze szczecińskiej rodziny kupieckiej żydowskiego pochodzenia. Kunsztu malarskiego uczył się w Szczecinie, Essen, Monachium i Düsseldorfie. W 2. połowie lat dwudziestych i pierwszych latach kolejnej dekady XX wieku Levin działał w Nadrenii, tam związał się z lewicującymi ruchami awangardowymi. Cały czas utrzymywał także kontakty artystyczne w rodzinnym Szczecinie. Po dojściu do władzy narodowych socjalistów ekspresjonistyczną twórczość Levina uznano za przejaw „sztuki zwyrodniałej”. Artysta otrzymał zakaz wykonywania zawodu i wystawiania swoich dzieł. Pracował wówczas przy sprzątaniu ulic, porządkowaniu cmentarzy, przez pewien czas zatrudniony był w kilku żydowskich szkołach w Düsseldorfie i Berlinie, w których nauczał rysunku. W 1943 roku został wywieziony do Auschwitz, gdzie zginął.

Dariusz Kacprzak