Nad Odrą (Próżniak)

Julo Levin, urodzony w rodzinie szczecińskiego kupca bławatnego, kształcił się w Szczecinie, Essen, Monachium i Düssledorfie. W swojej twórczości łączył doświadczenia niemieckiego ekspresjonizmu (inspirując się dziełami Jana Thorna Prikkera, Heinricha Nauena, Augusta Mackego, Franza Marca), z dokonaniami francuskich postimpresjonistów (Paul Cézanne) i fowistów (André Derain). Prace artysty cechuje umiejętność eliminacji szczegółów, dążność do upraszczania pozbawionych modelunku form, sprowadzanych częstokroć do brył, wrażliwość na układy przestrzenne, staranny wybór motywów i dbałość o harmonię barwną kompozycji, pewność pociągnięć pędzla oraz rozmach gestu malarskiego. Działał przede wszystkim w Nadrenii, wielokrotnie bywał także w Szczecinie. W 1933 roku dzieła Levina uznano za „sztukę zwyrodniałą”, malarz otrzymał zakaz wykonywania zawodu i wystawiania swoich prac. W 1943 roku został po raz kolejny aresztowany i wywieziony do obozu w Auschwitz, gdzie zmarł. Dzięki zaangażowaniu m.in. Mieke Monjau, przyjaciółki i żony malarza Franza Monjaua, przyjaciela Jula Levina, szczęśliwie ocalała część jego dorobku artystycznego.

W zbiorach Muzeum Narodowego w Szczecinie znajdują się cztery dzieła malarza przedstawiające rodzinne miasto – obraz wykonany techniką olejną oraz trzy akwarele. Jedna z niewielkich akwarel jest dwustronna. Kompozycja na verso przedstawia siedzącego na ławce na Tarasie Hakena (obecnie Wały Chrobrego) szczecińskiego flanera, spoglądającego na rozciągający się stamtąd malowniczy widok na Odrę i Łasztownię. Praca znajdująca się na odwrocie jest także pejzażem. Prezentuje widok Odry na brzeg Łasztowni ze znajdującymi się tam budynkami gospodarczymi i magazynami. Na pierwszym planie z lewej strony artysta umieścił przycumowany do brzegu niewielki trójmasztowiec ze zwiniętymi żaglami. Obie kompozycje są świadectwem szczęśliwych wakacji Levina spędzonych w Szczecinie, beztroskiego czasu kontemplacji znajomych miejsc.

Dariusz Kacprzak