Kałamarz

Kałamarz

Niezwykły przedmiot, który znajduje się w wilanowskiej kolekcji variów na pierwszy rzut oka wydaje się być czymś zupełnie innym, niż w rzeczywistości jest. Ukazana przestrzennie, pomiędzy roślinnością, architektura – dwa smukłe domki na podstawie o formie muru na nieregularnym terenie, nie jest jedynie figurką do dekoracji pułki, swoistym „bibelotem” do oglądania, ale czymś niezwykle praktycznym. Pod tą aranżacją ukrywa się powszechnie używany w danych czasach – kałamarz. Podstawa otrzymała nieregularny kształt przypominający ziemię, na której wzniesiony jest mur przebity zakratowanymi oknami. Stojący na murze niewielki domek otrzymał ruchomy, skośny dach. Poza roślinnością, iluzję krajobrazu tworzy również niewielkie jeziorko otoczone naturalistycznie wykonanymi pękami trzcin. W podstawie kałamarza – w części, która otrzymała nieregularną formę sugerującą ziemną podstawę dla tej przestrzenno-architektonicznej kompozycji, znajdują się dwa wgłębienia przeznaczone na osadzenie naczyń do atramentu. Po skończonym pisaniu pojemniki można było zamknąć pokrywami. Nie wiadomo, niestety, kto jest autorem tego wyszukanego przedmiotu. Śladem, który pozwala powiązać go z historią zbiorów wilanowskich jest zapis w inwentarzu spisanym w roku 1793 (Inwentarz pałacu Wilanowskiego księżny Izabeli z Czartoryskich Lubomirskiej, AGAD, AGWil., Zarząd Muz. w Wilanowie 171), kiedy właścicielką Wilanowa była księżna Izabela z Czartoryskich Lubomirska (1736-1816).

W 1793 ów kałamarz, najprawdopodobniej, eksponowany był w Sypialni Pana (Pokoy drugi). W inwentarzu otrzymał poz.488, zanotowaną na s.142. Jego opis jest taki: "Kałamarzyk bronzowy pozłacany z Basztami Kwiateczki porcynellowe maiący i Domkiem.”

Izabela z Czartoryskich Lubomirska, Wilanów, muzeum wilanowskie, kolekcja wilanowska, domek, jezioro, brąz złocony, iluzja, inwentarz, 1793