Zaśnięcie Maryi

Ikona Zaśnięcia Matki Bożej prezentuje opisywany w apokryfach moment zakończenia ziemskiego etapu jej życia. Maryja spoczywa na łożu, za nim stoi Chrystus trzymający na lewym ramieniu jej duszę ukazaną pod postacią niemowlęcia w powijakach. Figurę Jezusa otacza mandorla, której ciemnozielony kolor oznacza nieprzeniknioność tajemnicy Boga. Przed łożem Maryi jest przedstawiona scena apokryficzna: Archanioł Michał, ukazany jako skrzydlaty wojownik w pancerzu, odciął mieczem dłonie Żyda Jefoniasza, który chciał przewrócić mary. Wokół zgromadzonych jest jedenastu apostołów i kobieta; przy głowie Maryi czuwa św. Piotr, a u jej stóp – św. Paweł. Z tyłu widać tłum wiernych, wśród nich biskupów i duchownych. W centrum górnej strefy, w podtrzymywanej przez dwóch aniołów mandorli, ponownie jest przedstawiona Maryja, otoczona promienistą glorią i wznosząca dłonie w geście uwielbienia. Na obłokach są ukazani apostołowie, każdy z towarzyszącym mu aniołem. Według tradycji zostali oni sprowadzeni z różnych stron świata, gdzie głosili Ewangelię, aby zgromadzić się na moment zaśnięcia Matki Bożej.

Na lubelskiej ikonie zwraca uwagę sposób zdobienia tkanin sąsiadujących z figurą Maryi. Czerwona materia okrywająca mary jest pokryta ornamentem o dalekowschodniej proweniencji, zwanym czintamani, na który składa się powtarzający motyw: dwie linie faliste i trzy kule, symbolizujący panowanie nad trzema elementami świata – niebem, ziemią i wodą, a także siłę, zwycięstwo i chwałę. Na pozostałych tkaninach dominują motywy roślinne, zwłaszcza kwiatowe. Przedstawienie kwiatów w kontekście maryjnym można wiązać z ich symboliką ogólną – kwiat jako znak budzącej się przyrody symbolizuje nadzieję na zmartwychwstanie. Kwiaty mogą też stanowić odniesienie do legendy, według której apostołowie na wieść o śmierci Maryi udali się do miejsca, gdzie miała być pochowana – nie zastali tam jednak jej ciała, jedynie wiele różnorodnych kwiatów.