Głowa

Terakotowe rzeźby oraz ich fragmenty odkrywane w opuszczonych i rozsianych wewnątrz delty Nigru miastach i osadach w większości przedstawiają stylizowane postaci ludzi oraz zwierząt. Do najpopularniejszych przedstawień zoomorficznych zaliczany jest motyw węża. Szczególnie interesujące wydają się odkrycia dokonane przez archeologów w starożytnym mieście Djenne-Jeno (nazywanym również starym Djenne lub Dżenne, Dżenne-dżeno, Djenne-Djenno, Djenné-Jeno, Jenne-Jeno) położonym we współczesnym Mali, dokładnie 130 kilometrów na południowy zachód od metropolii Mopti oraz 3 kilometry od założonego w średniowieczu miasta Djenne.

Osada Djenne-Jeno powstała w III wieku BC. Założyli ją znający wytop żelaza oraz zajmujący się chowem bydła, rybołówstwem, łowiectwem i uprawą ryżu przybysze z Sahary. W latach 50–400 osada osiągnęła powierzchnię 10 hektarów. Jej mieszkańcy zamieszkiwali okrągłe chaty wykonane z gliny i mułu. W latach 400–900 Djenne-Jeno powiększyło się o 23 hektary, wzrosła również liczba mieszkańców, o czym świadczą znalezione przez archeologów liczne groby z tego okresu. Rozwój miasta przyspieszyło pośrednictwo handlowe między Saharą a ziemiami na południe od rzeki Niger. Lokalne produkty, m.in. suszone ryby, ryż, wyroby z żelaza oraz ceramikę wymieniano m.in. na kamień, miedź, sól, szklane paciorki czy złoto. Miasto z niewyjaśnionych przyczyn zostało opuszczone w XIV wieku.

Prezentowany obiekt przedstawia rzeźbę o walcowatym kształcie, której zaznaczono rysy twarzy. Na czole oraz z lewej strony twarzy wykonano liczne wgłębienia w formie ukośnych nacięć. Pogrubienie zaznaczone na głowie może przedstawiać fryzurę lub charakterystyczne nakrycie głowy. Geneza i przeznaczenie terakotowych figurek z Djenne-Jeno nadal są przedmiotem badań naukowych.

Katarzyna Findlik-Gawron