Kuszenie Chrystusa

Jan Wydra w swojej twórczości, opartej na tradycyjnym warsztacie artystycznym, często nawiązywał do scen religijnych. Malował Boże narodzenie, ukrzyżowanie, sceny ukazujące Chrystusa w scenach ewangelicznych. Wybierał różne rozwiązania kompozycyjne, a także sięgał do odmiennych stylistycznych i artystycznych źródeł.

Kuszenie zajmuje szczególne miejsce wśród rozbudowanych, narracyjnych kompozycji. Obraz charakteryzuje się radykalnym uproszczeniem i minimalizacją środków wyrazu. Przestrzeń, ograniczona wnętrzem z rozpostartą czerwoną kurtyną, przypomina scenę teatralnego spektaklu z udziałem dwóch aktorów – Chrystusa i kuszącego szatana. Wzajemna relacja gestów oraz spojrzeń wyznacza dynamikę perswazji i wyczekiwania. Zarazem konsekwencje figuralnej sceny dokonują się w relacjach przestrzennych – równie wymowny staje się wydłużony smukły cień na kurtynie, rzucany przez wyraźnie oświetloną zewnętrznym światłem sylwetkę Chrystusa. Artysta zatem odnosi się do odległej tradycji ikonograficznej, dokonując zarazem istotnych przekształceń. Wydra świadomie zapożycza prosty język form z odległych wzorców włoskiego quattrocenta i lekcji malarstwa flamandzkiego, sytuując scenę pośród rekwizytów teatralnych.

Intrygujące jest umieszczenie sceny. Zamiast znanego z Ewangelii pustynnego krajobrazu malarz lokuje przedstawienie niejako pośród teatralnych kulis, problematyzując jednoznaczne biblijne przesłanie. Przepełniony gestami postaci dialog zyskuje niejednoznaczne wyjaśnienie. To figura szatana wychodzi z zewnętrznego blasku, stającego się zarazem źródłem monumentalnie rzucanego przez Chrystusa cienia, spajającego dwie postaci w jedną całość. Czyżby więc przesłanie dobra wynika z syntezy i asymilacji absolutnego zła? Obraz niejako zapowiada moralne konflikty wypełniające historię XX wieku.

Bożena Kasperowicz