Talar

Historia mennictwa w Toruniu zaczęła się między rokiem 1233 a 1238, kiedy Krzyżacy spełnili zobowiązanie do założenia mennicy na ziemi chełmińskiej. Mennica toruńska działała do 1765 roku, często z dłuższymi przerwami. Działalność tę można podzielić na kilka okresów. W latach 1233–1454 mennica pracowała na potrzeby Zakonu. W latach 1454–1457 była własnością Stanów Pruskich, a w latach 1457–1492 funkcjonowała jako miejska. W 1528 roku mennicę przejął król Zygmunt I Stary (1467–1548) i utrzymał ją do roku 1535. W 1630 roku ponownie powołano mennicę miejską, która funkcjonowała do roku 1765. Talar Władysława IV Wazy (1595–1648), datowany na 1637 roku, pochodzi z ostatniego okresu działalności tej wytwórni. Zgodnie z ordynacją z 1627 roku w Królestwie Polskim nie można było bić monety drobnej. Mennica toruńska produkowała więc dukaty, półtalary i talary. Na talarach umieszczano dwa rodzaje przedstawień panującego. Pierwszy to półpostać w zbroi i z regaliami, pojawiający się na monetach bitych w latach 1633–1642. Drugi to popiersie w ceremonialnych szatach, umieszczane na talarach z lat 1643–1648. Na wszystkich znajdował się herb miejski w owalnej tarczy trzymanej przez anioła, natomiast otokowy napis informował, że monetę wybito w Toruniu. Umieszczone po bokach tarczy herbowej pod datą emisji inicjały II (JJ) należą do Jakuba Jacobsona, zarządcy mennicy toruńskiej w latach 1629–1639. Rada miejska, kontrolując mennicę łamała postanowienia przywileju menniczego z 1457 roku, gwarantującego królowi polskiemu połowę zysków z mennicy, a za panowania Jana Kazimierza (1609–1672) prowadziła nawet własną politykę monetarną. Kiedy na tronie polskim zasiadł Stanisław August Poniatowski (1732–1798) sprawy mennicze ostro skonfliktowały radę miejską z królem. Ostatnie monety wybito w warsztacie toruńskim w 1765 roku, po czym mennicę zamknięto.

Mieszko Pawłowski