20 złotych

Dwudziestolecie międzywojenne to okres wielkich osiągnięć, ale także problemów, z jakimi musiało się zmagać odrodzone państwo polskie. Wśród nich bolesny był okres tak zwanego wielkiego kryzysu zapoczątkowanego w październiku 1929 roku. Polska należała do krajów, w których trwał on najdłużej – do roku 1933. W tym czasie w obiegu pieniężnym w Polsce znajdowały się banknoty różnych emisji. Przykładowo od czarnego czwartku, 24 października, dającego początek załamaniu gospodarczemu, do końca 1929 roku mieszkańcy Polski posługiwali się pieniądzem zastępczym w postaci pięciozłotowych biletów państwowych oraz banknotami o nominałach 10, 20, 50, 100 i 500 złotych, przy czym banknoty dwudziestozłotowe występowały w dwóch odmianach (emisje z 1919 i 1926 roku wprowadzono do obiegu odpowiednio w 1924 i 1927 roku), pięćdziesięciozłotowe zaś w trzech wariantach (emisje z 1919, 1925 i 1929 roku wprowadzone do obiegu w 1924, 1927 i 1929 roku). Różnorodności odmian nie zmniejszyło wycofywanie części najstarszych nominałów, w ich miejsce bowiem wchodziły nowe emisje, które nie posiadały jednolitej szaty graficznej, a nawet nie wykazywały specjalnych podobieństw stylistycznych. W takich okolicznościach 20 czerwca 1931 roku zapadła decyzja o wprowadzeniu nowego banknotu dwudziestozłotowego. Była to czwarta odmiana tego nominału na przestrzeni ostatnich siedmiu lat. Projekt banknotu wykonał pracujący w Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych grafik Ryszard Kleczewski, drzeworyt użyty do druku był dziełem profesora Eugène’a Gaspé.

W prawej części awersu umieszczono postać Emilii Plater, na rewersie zaś znalazła się alegoria polskiej gospodarki. W centralnym polu umieszczono czołową postać dorosłej kobiety trzymającej snop zboża, której towarzyszy dwóch małych chłopców. Jeden z nich dzierży w dłoniach potężny młot, drugi zaś – model statku. Na obrzeżach umieszczono dwóch innych malców z atrybutami w postaci snopu i kotwicy. Nie dziwi uwypuklenie roli rolnictwa, które stanowiło podstawę gospodarki ówczesnej Polski. Widać jednak wyraźnie, że twórcy w sposób szczególny zależało także na ukazaniu roli przemysłu stoczniowego. Wiąże z zainteresowaniem sprawami morskimi w okresie dwudziestolecia międzywojennego, widocznym w polityce państwa i postawie społeczeństwa polskiego.

Leszek Poniewozik