5 złotych - wzór

Jednym z najważniejszych polskich dokonań gospodarczych lat 20. XX wieku była reforma Władysława Grabskiego. Odbyła się w bardzo trudnej sytuacji. Do zniszczeń po niedawno zakończonej wojnie z Rosją sowiecką dochodziło rozdrobnienie polskiej sceny politycznej początku lat 20. Utrudniało to wyłonienie stabilnej większości, a co za tym idzie – rządu z silnym zapleczem parlamentarnym. W tej sytuacji dla Władysława Grabskiego, powołanego 17 grudnia 1923 roku na stanowisko premiera, jasne było, że nie ma zbyt wiele czasu na przeprowadzenie reform, jakich wymagała gospodarka. Opracowany przez niego plan uzdrowienia finansów państwa był zatem wcielany w życie bardzo szybko. Jednym z jego najistotniejszych elementów była reforma walutowa polegająca na wprowadzeniu nowej waluty w postaci złotego połączona z denominacją. Początek reformy ustalono na dzień 28 kwietnia 1924 roku. Wiadomo było, że rządowi powołanemu zaledwie cztery miesiące wcześniej nie uda się zapewnić wystarczającej ilości nowych pieniędzy. Sytuację ratowało w dużym stopniu to, że w magazynach Banku Polskiego, powołanego do istnienia 14 kwietnia 1924 roku, znajdowały się skrzynie z wydrukowanymi w 1919 roku banknotami złotowymi, które wówczas nie mogły wejść do obiegu. Wykorzystano je zatem teraz. Potrzeby rynku oraz ciągle mało stabilna sytuacja finansowa zmusiła rząd do druku większej ilości banknotów. Z datą 15 lipca 1924 roku wypuszczono zatem emisję banknotów pięcio-, dziesięcio- i dwudziestozłotowych, która w zasadzie nie różniła się od emisji z roku 1919. Wynikało to z wykorzystania do druku tych samych klisz, które przed pięciu laty powstały we francuskiej pracowni profesora Egène Gaspé. Nie wiadomo, kto dokonał koniecznych zmian obejmujących między innymi klauzulę prawną, która w 1919 roku została błędnie zredagowana. Banknoty te sukcesywnie trafiały do obiegu w drugiej połowie 1924 i na początku 1925 roku. W przypadku banknotu pięciozłotowego stało się to 30 września 1924 roku. Jego żywot rynkowy nie był zbyt długi, termin wycofania z obiegu ustalono bowiem na 30 września 1925 roku, a ostateczny termin wymiany na 31 marca 1926 roku.

Prezentowany wzór banknotu jest w doskonałym stanie. Tak jak inne wzory jest wyraźnie oznaczony dwiema skośnymi, czerwonymi liniami oraz napisami „WZÓR” oraz „Bez wartości”.

Leszek Poniewozik