Naczynie typu A (Łosiński, Rogosz)

Osada w Dziedzicach to jedno z najstarszych słowiańskich osiedli na Pomorzu z 2. połowy VI – VII wieku. W trakcie prac wykopaliskowych odsłonięto liczne pozostałości materialne świadczących o codziennym życiu mieszkańców. Były to obiekty o charakterze mieszkalnym częściowo zagłębione w ziemię, określane jako półziemianki, a także paleniska i jamy pełniące funkcję podręcznych magazynów lub śmietnisk. W jednej z półziemianek odkryto potłuczony garnek jajowatego kształtu, z charakterystycznie wychyloną na zewnątrz krawędzią wylewu przechodzącego w krótką szyjkę, a następnie w brzusiec. W części przydennej, od strony wewnętrznej, zachowały się ślady formowania ścianek w postaci dołków wykonanych palcami. Powierzchnia zewnętrzna garnka jest nierówna i szorstka, niezdobiona. Naczynie w całości wylepiono bez użycia koła garncarskiego, najprawdopodobniej z szerokich taśm uformowanych z gliny wzbogaconej między innymi o domieszkę piasku i granitu. Wypalono go w ognisku w temperaturze około 700–800°C. Proces przygotowania naczyń glinianych do wypału rozpoczynał się od wysuszenia na wolnym powietrzu lub poprzez ogrzewanie przy ogniu. W ten sposób usuwano nadmiar wody, która mogłaby spowodować pękanie lub deformację podczas wypału właściwego. Wysuszone naczynia umieszczano w ognisku, którego temperaturę regulowano odpowiednią ilością i rodzajem drewna. Zbyt szybki, niekontrolowany wzrost temperatury mógł powodować pękanie ścianek. W temperaturze ok. 600¬–7000C zachodziła nieodwracalna zmiana polegająca na przekształcaniu gliny w trwałe tworzywo ceramiczne.

Grzegorz Durdyń