Trzewik pochwy miecza typu VI (tzw. grupa gotlandzka)

Trzewik pochwy miecza odkryty na Podzamczu w Szczecinie w trakcie badań wykopaliskowych na kwartale V, w warstwie datowanej na koniec XII wieku.

Trzewik jest częścią pochwy skórzanej lub skórzano-drewnianej, elementem wzmacniającym jej dolną część, zabezpieczającym przed rozdarciem pod ciężarem miecza. Egzemplarz szczeciński wykonano techniką odlewu ze stopu miedzi, prawdopodobnie brązu, o czym świadczą szwy odlewnicze widoczne na obu bokach. Górna, najszersza część trzewika jest mocno profilowana. Po środku znajduje się stylizowana główka zwierzęca, a bo bokach ozdobne półokrągłe wypustki. Dół trzewika, najwęższa jego część, jest także ozdobnie zwieńczony. Obie strony powierzchni trzewika wypełnia skomplikowany ornament, obecnie nieco zatarty, który przedstawia arbor vitae – drzewo życia, motyw symboliczny wykorzystywany w mitologiach i wierzeniach wielu ludów w różnych stronach świata. W chrześcijaństwie symbolizuje ukrzyżowanego Mesjasza, śmierć, która dała początek życiu. Oprócz drzewa życia widoczna jest także para stylizowanych ptaków z długimi ogonami oraz węże lub smoki wijące się u podstawy pnia. Obecnie znane są jeszcze cztery podobne trzewiki, tworzące tzw. grupę gotlandzką tego typu okuć pochew mieczowych. Trzy z nich znaleziono na szwedzkich wyspach Gotlandii i Ösel, jeden w miejscowości Piltenės Pasilciemis na Łotwie. Uważane są wyroby gotlandzkie wytwarzane w XI wieku. Trzewik szczeciński jest przedmiotem importowanym, użytkowanym bardzo długo, aż do schyłku XII wieku.

Sławomir Słowiński