100 marek polskich

Banknot 100 marek polskich (mkp) należy do najpopularniejszej serii polskiego pieniądza papierowego z okresu dwudziestolecia międzywojennego o nominałach od ½ do 5000 mkp, emisji z 28 sierpnia 1919 i 7 lutego 1920 roku. Banknoty zostały zaprojektowane przez artystów Wiedeńskiej Drukarni Państwowej w przeładowanej stylistyce secesji wiedeńskiej, której charakterystycznymi cechami są falista linia, symetrycznie rozłożone motywy roślinne oraz pastelowa kolorystyka.

Awersy tych banknotów zdobią medaliony z wizerunkami Tadeusza Kościuszki († 1817) i królowej Jadwigi († 1399). Przywołanie osoby Kościuszki służyło kultywowaniu tradycji powstańczych i kształtowaniu narodu w duchu solidaryzmu społecznego i patriotycznej ofiarności. Wódz spod Racławic był najczęściej umieszczaną postacią na banknotach II Rzeczypospolitej. Jego wizerunek na 100 mkp został zaczerpnięty z obrazu Józefa Kosińskiego z 1790 roku. Z kolei postać kobieca najprawdopodobniej miała symbolizować Polonię – idee polskiej państwowości, do której przedstawienia wiedeńskiemu artyście posłużył obraz królowej pędzla Jana Matejki.

Emitentem mkp była Polska Krajowa Kasa Pożyczkowa (PKKP), powstała w 1916 roku z inicjatywy niemieckiego okupanta, która po odzyskaniu przez Polskę niepodległości została zaadaptowana wraz z mkp do sytemu pieniężnego odrodzonego państwa. Była to instytucja o charakterze tymczasowym, której rolę po ustabilizowaniu sytuacji gospodarczej miał przejąć Bank Polski, ze złotym jako walutą narodową. Na tymczasowość mkp wskazuje kilkuwierszowy napis umieszczany awersie: „PAŃSTWO POLSKIE BIERZE NA SIEBIE ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA WYMIANĘ NINIEJSZEGO BILETU NA PRZYSZŁĄ WALUTĘ POLSKĄ WEDŁUG STOSUNKU, KTÓRY DLA MAREK POLSKICH UCHWALI SEJM USTAWODAWCZY”. Jednak złożona sytuacja pierwszych lat niepodległości sprawiła, że PKKP była elementem krajobrazu gospodarczego kraju aż do wiosny 1924 roku.

Narastająca od jesieni 1919 roku inflacja powodowała, że mkp szybko traciła na wartości. Omawiany banknot kilka dni przed wprowadzeniem do obiegu (5 grudnia 1919 roku) odpowiadał w przybliżeniu równowartości 3 dolarów, pod koniec 1919 roku niespełna 1 dolarowi, a w połowie 1920 roku około 75% jego wartości.

6 grudnia 1919 roku na łamach „Kuriera Warszawskiego” za kwotę 450–550 mkp oferowano buty oficerskie.

Tomasz Markiewicz