Tylczak typu Federmesser

Tylczak typu Federmesser znaleziono w Morzyczynie, pow. stargardzki w czerwcu 1904 roku w trakcie poszukiwań prowadzonych przez dr Wunstorfa, geologa z Berlina. W latach trzydziestych XX wieku poszukiwania w Morzyczynie prowadził R. Richter, szczeciński archeolog-amator zainteresowany szczególnie epoką kamienia. Tylczak pochodzi ze zbiorów dawnego Gesellschaft für Pommersche Geschichte und Altertumskunde. Do jego produkcji użyto półsurowca wiórowego – podłużnego fragmentu większej bryły lokalnego krzemienia kredowego bardzo wysokiej jakości, odbitego miękkim tłukiem kościanym lub z poroża. Zbyt silne uderzenie spowodowało jednakże odłamanie części wióra. Formowanie kształtu narzędzia polegało na tzw. łuskaniu, odbijaniu niewielkich części od krawędzi kością lub porożem, w taki sposób, aby uzyskać ostry wierzchołek i tępy tylec. Przedmioty tego typu zazwyczaj używane były jako groty włóczni, oszczepów i strzał, w niektórych przypadkach także jako noże. Tylczak z Morzyczyna był używany także jako przekłuwacz. Świadczą o tym charakterystyczne ślady, tzw. wyświecenia na wierzchołku. Przerabianie narzędzi oraz wykorzystywanie ich do różnych czynności to typowe zachowania społeczności myśliwsko-zbierackich schyłkowego paleolitu i mezolitu.

Tylczak należy łączyć z kulturą Federmesser, której nazwa pochodzi od charakterystycznych ostrzy w kształcie pióra (niem. Feder – pióro, Messer – ostrze). Ludność tej kultury zamieszkiwała zróżnicowane nisze ekologiczne, od tundry, przez tundrę parkową po lasy brzozowo-sosnowe. W związku z tym łowiectwo było dostosowane do lokalnych warunków środowiskowych i obejmowało polowania na duże ssaki, takie jak łoś i renifer, uzupełniane polowaniami na małe ssaki, ptaki i ryby. Datowany jest ogólnie na ok. 11900–11000 BC.

Michał Adamczyk