Pas kontuszowy
1781 — 1806
Muzeum Narodowe w Lublinie
Jest częścią kolekcji: Tkaniny, hafty, ubiory i akcesoria stroju XVI–XIX wiek
Nieodzownym dodatkiem do odzieży polskiego szlachcica w XVII i XVIII wieku był pas kontuszowy. Już od XV wieku były popularne pasy tekstylne wykonywane z taśm i plecionek oraz droższe, wytwarzane z jedwabiu. W Polsce pasy kontuszowe stały się jednak popularne dzięki Ormianom, którzy najpierw sprowadzali je z terenów Persji i Turcji, a następnie zainicjowali ich produkcję w warsztatach zakładanych lokalnie, na terenach Rzeczypospolitej. I tak oto ubiór polskiego szlachcica, który wykształcił się w latach 30.–40. XVII wieku, składał się z żupana, kontusza, spodni z nogawkami wpuszczonymi w buty, kołpaka podszytego futrem, a także pasa kontuszowego.
Długość pasa zazwyczaj nie przekraczała trzech metrów, a szerokość czterdziestu centymetrów. Najczęściej składał się z głowy, wciąża pasa oraz półki. Głową nazywano początek i koniec pasa. Nie bez przyczyny, pochodzący ze Wschodu materiał był bowiem noszony w formie turbanu zawijanego na głowie, którego bogato zdobione końce pozostawały wypuszczone. Tym samym dopiero wtórnie nadano mu funkcję przepasywania, która tak mocno zakorzeniła się i rozwinęła w kulturze szlacheckiej. Wciążem pasa nazywano część środkową materiału w postaci długiego prostokąta, natomiast elementy dzielące go w pasy poprzeczne nosiły nazwę półek, dodatkowo był zaopatrzony we frędzelki na obu końcach. Zewnętrzne ornamentowe zdobienie nazywano szlaczkiem. Wartość pasa rosła wraz z użyciem metali szlachetnych – złotej bądź srebrnej nici tworzącej tło lub zdobienia; pasy wiązane na żupanie szlacheckim pełniły w pewnym sensie funkcję klejnotu – elementu niezwykle dekoracyjnego, w którym zastosowanie specjalnej techniki sprasowywania złotych lub srebrnych nici dawało rzadko spotykany, a tym samym niezwykle pożądany połysk lustra. Rodzaj noszonego pasa kontuszowego mówił wiele o jego właścicielu. Określał bowiem nie tylko status społeczny i materialny szlachcica (najpiękniejsze pasy osiągały bowiem niebotyczne ceny), ale czasem też wskazywał na wyznanie. Kolor pasa oraz jego misternie układany węzeł i wzór posiadały również wartość symboliczną oraz informacyjną. Złoty pas noszono w czasach pokoju, karmazynowy zaś był nakładany podczas działań wojennych.
Autor / wytwórca
Wymiary
cały obiekt: wysokość: 27.5 cm, szerokość: 322 cm
Rodzaj obiektu
pas kontuszowy, element ubioru
Technika
tkanie
Tworzywo / materiał
jedwab
Pochodzenie / sposób pozyskania
zakup
Czas powstania / datowanie
Miejsce powstania / znalezienia
Właściciel
Muzeum Narodowe w Lublinie
Numer identyfikacyjny
Lokalizacja / status
Masłowski, Franciszek
1781 — 1806
Muzeum Narodowe w Lublinie
Manufaktura Radziwiłłów
1767 — 1780
Muzeum Narodowe w Lublinie
Jakubowicz, Paschalis
1789 — 1793
Muzeum Narodowe w Lublinie
odkryj ten TEMAT
Muzeum Zamkowe w Malborku
odkryj tę ŚCIEŻKĘ
Ścieżka edukacyjna
0/500
Używamy plików cookie, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Plikami cookie możesz zarządzać, zmieniając ustawienia swojej przeglądarki internetowej. Więcej informacji w Polityce prywatności.
Używamy plików cookie, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Plikami cookie możesz zarządzać, zmieniając ustawienia swojej przeglądarki internetowej. Więcej informacji w Polityce prywatności.
Zarządzaj plikami cookies:
Ten rodzaj plików cookies jest niezbędny do funkcjonowania serwisu. Możesz zmienić ustawienia swojej przeglądarki tak, aby je zablokować, jednak strona nie będzie wtedy działała prawidłowo.
WYMAGANE
Służą do pomiaru zaangażowania użytkowników i generowania statystyk na temat serwisu w celu lepszego zrozumienia, jak jest używany. Jeśli zablokujesz ten rodzaj cookies nie będziemy mogli zbierać informacji o korzystaniu z serwisu i nie będziemy w stanie monitorować jego wydajności.