Okna V

Praca z cyklu „Okna” to jedna z konstrukcji przestrzennych, które Jerzy Jarnuszkiewicz tworzył w latach sześćdziesiątych XX wieku zainspirowany formami geometrycznymi oraz metalem, jako materiałem rzeźbiarskim, otwierającym nowe możliwości realizacyjne. O jego instalacjach ze spawanych blach i prętów historyk sztuki Waldemar Baraniewski pisał, że stają się stymulatorami nowych, nieznanych dotąd przestrzeni i zjawisk. Są jednocześnie w jakiś cudowny sposób wewnętrznie zrównoważone. Prace te, początkowo ekspresyjne i metaforyczne, z czasem coraz bardziej analityczne i racjonalne, stanowią najważniejszą część bogatego, ogromnie zróżnicowanego dorobku artystycznego Jarnuszkiewicza. Powstałe w ciągu zaledwie kilku lat stanowią wyjątkowe zjawisko w sztuce polskiej. Pierwszą „Kompozycję przestrzenną” artysta wykonał w miejscu publicznym podczas sympozjum rzeźbiarskiego w Ravnem w dawnej Jugosławii (1964), kolejną na I Biennale Form Przestrzennych w Elblągu (1965), gdzie jego „Konstrukcja drogowskazowa” zdobyła główną nagrodę. Często tworzył niewielkie obiekty z myślą o ich realizacji w większych proporcjach. W 1967 amerykański kurator Edward F. Fry wybrał pracę „Rytmy II” na wystawę „Sculpture of Twenty Nations” w Guggenheim Museum w Nowym Jorku.

Jarnuszkiewicz był wszechstronnym artystą, utalentowanym rzeźbiarzem, twórcą ekslibrisów, medali, grafik, założeń pomnikowych. Przez kilkadziesiąt lat pracował na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, gdzie prowadził autorski program nauczania w pracowni rzeźby. Jego podstawowym założeniem dydaktycznym było skłanianie studentów do samodzielnego myślenia, otwierania się na własne emocje i otaczającą rzeczywistość. Wśród jego wybitnych uczniów jest m.in. Grzegorz Kowalski, który rozwijał oryginalną metodę pedagogiczną Jarnuszkiewicza w swojej pracowni – dzisiaj już legendarnej „Kowalni”. Jerzy Jarnuszkiewicz jest autorem pomnika Małego Powstańca w Warszawie, który jest symbolem pamięci o Powstaniu Warszawskim.

Marlena Chybowska-Butler