Maska antylopy

Według mitu o pochodzeniu masek, Dogonowie zawdzięczają je niskorosłym istotom zwanym Andumbulu. Pierwsze maski używane przez Andumbulu i wykradzione przez dogońską kobietę były wykonane z włókien roślinnych. Mężczyźni podejrzewając, że mają wielką moc odebrali je kobietom, jednak ich siła i prawdziwa funkcja ujawniły się dopiero po pojawieniu się śmierci wśród Dogonów. Jako pierwszy umarł Dyungo Seru. Stało się to w trakcie przeobrażania się przodka w węża. Po tym zdarzeniu ludzie zdali sobie sprawę z negatywnych skutków energii życiowej nyama uwolnionej przez śmierć. Postanowili więc wyrzeźbić maskę, która miała służyć jako wsparcie dla nyama. W ten sposób powstała pierwsza maska imina na, wykonana w kształcie węża podobnego do zmarłego przodka, używana podczas święta Sigi. Ceremonia ta organizowana co 60 lat upamiętnia to mityczne wydarzenie, jakim było pojawienie się śmierci.

Po pierwszym zgonie, który przyczynił się do powstania imina na, nastąpiły kolejne. Każda śmierć uwalniała niebezpieczne nyama. Próbowano przenosić tę nieokiełznaną energię życiową na figury stawiane na licznych ołtarzach, jednak z powodu wzrostu liczby zgonów, zabiegi te przestały być wystarczające. Mężczyźni wykonali zatem inne maski, z włókien i drewna oraz zorganizowali rytuał pogrzebowy Dama, podczas którego nyama zmarłych zostały wyprowadzone z wioski i wysyłane w zaświaty.

Maski Dogonów są zatem ściśle związane z rytuałami dotyczącymi śmierci. Tańczyć w nich mogą obrzezani mężczyźni, członkowie tajnego stowarzyszenia Awa. Kobiety, dzieci oraz mężczyźni inne omo powinni ich unikać.

Ewa Prądzyńska