Czepek mężatki

Nakrycie głowy kobiety zamężnej, składające się z drewnianej obręczy, na której jest rozpięty i specjalnie wymodelowany fragment wzorzystej, ciemnoczerwonej chustki tybetowej, czyli z tkaniny produkcji fabrycznej wyrabianej z wełny owiec lub kóz tybetańskich, zwykle drukowanej w motywy roślinne. W tym przypadku duży wzór kwiatowy, złożony z czerwonych i beżowych róż oraz niebieskiego bławatka, został umieszczony na środku denka, a jego krawędzie są otoczone pasmem tej samej tkaniny, specjalnie modelowanej. W dolnej części czepca doszyto jeszcze dwa rogi chustki, ozdobione roślinnym nadrukiem oraz czerwonymi frędzlami na brzegach, które stanowią rodzaj tak zwanego ogonka zwisającego luźno poza jego brzeg. Czepek jest uszyty ręcznie. Tego typu nakrycie głowy stanowi element kobiecego stroju biłgorajskiego, noszonego w pierwszych latach XX wieku przez mężatki do stroju świątecznego, z ostatniego okresu jego funkcjonowania wśród mieszkańców wsi. Pojęcie „strój ludowy” zostało wprowadzone w literaturze naukowej w latach powojennych na określenie dawnego ubioru mieszkańców wsi. Wyróżniano odzież codzienną, świąteczną i obrzędową. Ubranie codzienne musiało być wygodne i praktyczne, miało chronić przed zimnem, upałami i nie mogło krępować ruchów. Ubiór świąteczny był reprezentacyjny, świadczył bowiem o zamożności właściciela, stanie cywilnym, niekiedy o wykonywanym zawodzie, wyznaniu, a także przynależności do grupy etnograficznej czy lokalnej. Można tym samym wyróżnić charakterystyczne typy strojów występujące na terenie całego kraju, w poszczególnych regionach i województwach. W przypadku Lubelszczyzny, na podstawie dostępnych źródeł, można wyznaczyć czternaście typów strojów, przy czym na niektórych obszarach występowały w różnicujących się odmianach. Strój biłgorajski jest jednym z bardziej archaicznych, najczęściej był wykonany z materiałów samodziałowych. Należał także do tych bardziej zachowawczych, nie podlegał większym zmianom, był noszony jeszcze w okresie międzywojennym.