Denar z okresu Republiki Rzymskiej

Denara – srebrną monetę z okresu Republiki Rzymskiej wybitą około 130 roku p.n.e., znaleziono w miejscowości Kołobrzeg-Mirocice w trakcie prac związanych z budową kolei w latach 1857–1858. Denary emitowane w okresie późnej republiki (III–I wiek p.n.e.) należą do najstarszych monet rejestrowanych na terenach Polski. Są znacznie rzadsze na Pomorzu Zachodnim niż numizmaty z okresu cesarstwa, zwłaszcza te datowane od III wieku. Na awersie denara z Kołobrzegu-Mirocic znajduje się wyobrażenie głowy bogini Romy (symbolu Rzymu) w skrzydlatym hełmie, zwróconej prawym profilem. Po jej lewej stronie widnieje napis M Varg, po prawej zatarte przedstawienie sześcioramiennej gwiazdy oznaczającej XVI, czyli równowartość 16 asów. Wokół krawędzi widnieje rząd punktów. Skrót M Varg oznacza imię „Marcus Vargunteius”, który w 130 roku p.n.e. był jednym z trzech urzędników monetarnych Republiki Rzymskiej odpowiedzialnych za emisje monet, zwanych tresviri aere argento auro flando feriundo, czyli „trzech mężów do odlewania (i) bicia brązowych, srebrnych (i) złotych (monet)”, w skrócie tresviri monetales. Na rewersie widnieje postać Jowisza w kwadrydze (rzymskim dwukołowym wozie), zwrócona w prawo. W lewej ręce trzyma błyskawicę i wodze, a w prawej gałąź. Pod postacią widnieje napis ROMA. Na podstawie współwystępowania w różnych skarbach wiadomo, że denary te pozostawały w obiegu nawet 200–300 lat.

Monika Witek