Plakat propagandowy z Józefem Piłsudskim

W latach wojny polsko-bolszewickiej istotną rolę odegrał plakat propagandowy. Za pomocą sugestywnych obrazów przekazywano różne treści, licząc się ze znacznym odsetkiem analfabetyzmu w ówczesnym społeczeństwie polskim. Agitowano na rzecz ochotniczego wstępowania do odradzającego się Wojska Polskiego lub wsparcia materialnego armii. Wroga ukazywano w sposób demoniczny lub karykaturalny, polskich żołnierzy zaś jako szlachetnych wybawców. Poprzez kontrastowe zestawienia dobrych i złych postaci uzyskiwano wymowniejszy efekt niż poprzez słowo pisane.

W tej stylistyce utrzymany jest plakat propagandowy z Józefem Piłsudskim autorstwa Władysława Skoczylasa z 1920 roku. Twórca stworzył apoteozę obrońcy wiary i obywateli przed bolszewizmem. W centralnej części plakatu przedstawił Piłsudskiego niczym rycerza na białym koniu z uniesioną do ciosu szablą. Przed wzniesionymi końskimi kopytami osłania się przewrócony bolszewik z demoniczną twarzą, w czapie z pięcioramienną czerwoną gwiazdą i wetkniętym za pas nożem. Nie bez znaczenia było, że koń z jeźdźcem zostali skierowani w stronę zachodnią, dokąd miała podążać bolszewicka nawała, a którą powstrzymała polska kontrofensywa.

Autor plakatu wykorzystał wiele motywów symbolicznych. Umieścił na nim chłopską rodzinę z małymi dziećmi chroniącą się wraz z dobytkiem pod drzewem, na którego pniu umocowano zadaszoną kapliczkę z figurą Jezusa Chrystusa. Konary drzewa zostały opiekuńczo rozłożone nad postacią Piłsudskiego. W jego stronę skierował dłoń w geście błogosławieństwa mężczyzna będący głową chłopskiej rodziny. W tle artysta umieścił palące się wiejskie zabudowania z czerwoną łuną zasnuwającą całe niebo. Scenę obserwował duży biały pies, postrzegany w sztuce jako symbol wierności. Wszystkie postacie zostały rozmieszczone na złotawym polu, uformowanym niczym łany zboża, w nawiązaniu do sierpniowych wydarzeń 1920 roku.

Tego samego roku plakat Skoczylasa został pokazany na zorganizowanej z polecenia władz wojskowych wystawie w Lublinie.