Kazanie w kościele ewangelickim

Jedną z doktryn kościołów ewangelickich jest zasada Sola scriptura (Tylko pismo) mówiąca, że tylko Biblia jest nieomylnym i samowystarczalnym źródłem wiary, które miało zapewnić zbawienie, dlatego tak ważne w protestantyzmie było studiowanie i nauczanie Słowa Bożego. Stąd temat ten stał się istotny także w sztuce protestanckiej, która, w obliczu rezygnacji z kultu obrazów z wizerunkami Boga i świętych, miała raczej znaczenie edukacyjne i ilustracyjne dla wygłaszanych w kościele kazań. W malarstwie religijnym uwieczniano, więc nie tylko sceny biblijne, ale także religijno-obyczajowe odnoszące się do relacji i postaw członków wspólnoty.

Ciekawą ilustracją życia pojedynczej gminy jest obraz „Kazanie w kościele”, gdzie na pierwszym planie w nawie gotyckiej świątyni stoi odwrócony plecami mężczyzna w dworskim stroju, po jego lewej stronie siedzą kobiety i dzieci, a po prawej mężczyźni. Przemawiający do zgromadzonych pastor stoi na ambonie, pod którą klęczą dwie niewiasty, wpatrujące się trwożnie w rzeźbę diabła umiejscowioną pod amboną. Po lewej stronie w głębi przedstawienia, w pobliżu głównego ołtarza, w drewnianych stallach siedzi strojnie ubrana para, a dalej za nimi ukazana jest grupa ludzi wchodzących do lewej nawy świątyni.

Wykonany na dębowej desce obraz, wraz z czterema innymi przedstawieniami, stanowił wypełnienie ścianki korpusu ambony, która znajdowała się w kościele zamkowym w Szczecinie i została zdemontowana w 1864 r. W 1868 r. Komplet malowideł został przekazany do kolekcji Towarzystwa Historii i Starożytności Pomorza. W szczecińskich zbiorach muzealnych znajdowały się do II wojny światowej, po której zostały uznane za zaginione. Trzy z nich odnalazły się dopiero w latach 90. XX w. w kolekcji Muzeum Mazowieckiego w Płocku. W 2000 r. zostały przekazane do zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie.

Justyna Bądkowska