Globus nieba

To najstarszy z zabytków znajdujących się w zbiorach Dworku Wincentego Pola – cenny wyjątek w liczącej ponad sto dwadzieścia egzemplarzy kolekcji polskojęzycznych globusów Ziemi. Pochodzący z 1790 roku obiekt jest równolatkiem dworku z Firlejowszczyzny mieszczącego dziś muzeum poety-geografa. Globus został wykonany w oficynie Johanna Georga Klingera w Norymberdze. Jego wydawca urodził się w tym mieście w roku 1764, zmarł zaś w roku 1806. Zajmował się handlem dziełami sztuki i był rytownikiem. Razem ze wspólnikami prowadził antykwariat, który z czasem został przekształcony w wydawnictwo dostarczające na rynek globusy z opisami w różnych językach. Oferowano je wówczas często parami (globus nieba i globus Ziemi), a nawet w tripletach – trzecim elementem składowym była sfera armilarna. Sześćdziesiąt lat później (w 1850 roku) ta sama firma wyprodukowała pierwszy znany nam dzisiaj polskojęzyczny globus Ziemi.

Nie wiadomo, kiedy i w jaki sposób zabytek trafił do Muzeum Narodowego w Lublinie. Prawdopodobnie nastąpiło to jeszcze przed II wojną światową. Jego stan był opłakany. W latach 2010–2012 został poddany zabiegom konserwatorsko-restauratorskim przeprowadzonym przez Katarzynę Rafalską, wówczas studentkę Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu (nomen omen) Mikołaja Kopernika w Toruniu (była to jej praca dyplomowa). W ich wyniku globus odzyskał dawną treść i formę. Wygląda jak nowy, choć pozostały na nim białe plamy w miejscach ubytków papieru.

Gwiazdozbiory zilustrowane na jego mapie zostały przedstawione w sposób typowy dla ówczesnych globusów nieba – patrząc z zewnątrz, jakby z punktu widzenia Stwórcy (czyli w lustrzanym odbiciu w stosunku do tego, co widzimy z Ziemi). Konstelacje podpisano po łacinie.

Globus ilustruje ówczesną wiedzę astronomiczną, jest przyczynkiem do historii nazewnictwa gwiazdozbiorów.