Ostrów Wielkopolski, synagoga, 26.08.2015

Fotografia z projektu Wojciecha Wilczyka „Niewinne oko nie istnieje”, przedstawiająca siedzibę Ośrodka Badań nad Historią i Kulturą Żydów z Południowej Wielkopolski, który mieści się w dawnej synagodze w Ostrowie Wielkopolskim.
Synagoga została wzniesiona w latach 1857–1860 w stylu mauretańskim. Była jednym z najbardziej okazałych budynków w mieście, swoją architekturą przyćmiewała miejscowe kościoły. Synagoga służyła jako miejsce modlitwy do 1940 r., kiedy żydowscy mieszkańcy Ostrowa Wielkopolskiego zostali deportowani do getta w Łodzi. W czasie wojny i w kolejnych dekadach budynek użytkowano jako magazyn.
W 2006 r. Gmina Wyznaniowa Żydowska we Wrocławiu – prawny następca ostrowskiej gminy żydowskiej – sprzedała synagogę miastu. Władze Ostrowa Wielkopolskiego podjęły się renowacji obiektu. Od 2013 r. działa w nim Ośrodek Badań nad Historią i Kulturą Żydów z Południowej Wielkopolski, a pieczołowicie odrestaurowany budynek znów jest ozdobą miasta.
Historia tego budynku może być przyczynkiem do dyskusji o losie dawnych synagog w miejscowościach, w których wskutek Zagłady nie ma dziś religijnych Żydów. Nieliczne w Polsce organizacje żydowskie nie są w stanie zadbać o wszystkie nieużytkowane synagogi. Coraz częściej przejmują je samorządy i przeznaczają na domy kultury, biblioteki i muzea. Wykorzystanie synagogi jako ośrodka badań nad historią Żydów należy uznać za godne i wzorcowe.
Zdjęcie zostało wykonane przez Wojciecha Wilczyka 26 sierpnia 2015 r. W zestawieniu z bliźniaczą fotografią tego samego autora z 2008 r. pokazuje zmianę stanu budynku (zob. W. Wilczyk, „Niewinne oko nie istnieje. There’s no such thing as an innocent eye”, Łódź 2009, s. 426–427).
Więcej informacji o historii Żydów w Ostrowie Wielkopolskim: https://sztetl.org.pl/pl/miejscowosci/o/222-ostrow-wielkopolski/99-historia-spolecznosci/137810-historia-spolecznosci.

Krzysztof Bielawski