Pisanka

Pisanka to atrybut Świąt Wielkanocnych, jajko zaś było symbolem życia, płodności, miłości i siły, a symbolika ornamentów na nim pisanych pełniła ważną rolę magiczną. Na Lubelszczyźnie jajka zdobiono najczęściej techniką batikową, polegającą na pisaniu wzoru roztopionym woskiem za pomocą pisaka wykonanego z blaszki w formie lejka, osadzonego na patyku (patrz także: E/1117/ML).

Podziały wzorów na jajkach przybierały bardzo często formę krzyża, wypełnioną dodatkowymi ornamentami roślinnymi. On sam też bywał motywem zdobniczym, czasem w splocie ze swastyką. Kształtem najczęściej przypominał krzyż grecki lub maltański, o czterech równych ramionach, symboliką nawiązując do prastarych znaczeń. Dwie przecinające się pod kątem prostym linie stanowią najstarsze symboliczne przedstawienie obrazu świata (imago mundi), wyznaczając centrum i jednocześnie porządkując go. Symbolizował także oś ziemską, cztery strony świata, połączenie przeciwieństw: życie–nieśmiertelność, duch–materia, zenit–nadir, wschód–zachód, góra–dół, prawy–lewy. Z czasem znak, wzbogacony kreskami, spiralami i kołami, zaczął symbolizować słońce i życie, tak ziemskie, jak pozagrobowe. Był talizmanem używanym w magii sympatycznej do wzbudzania urodzajności gleby albo noszonym dla odpędzania demonów (dzięki swemu podobieństwu do miecza) i innych potęg nadnaturalnych. Krzyż łaciński jako znak Męki Pańskiej na pisankach lubelskich pojawiał się bardzo sporadycznie.

W zbiorach etnograficznych Muzeum Narodowego w Lublinie znajduje się około 2500 pisanek wykonanych przez twórców z Lubelszczyzny. Większość powstała w latach 1950–1980, jednak znacząca część (około 500 sztuk) – niestety nieznanego autorstwa, pochodzi z początku XX wieku. Ta pisanka należy do najstarszych.