Bogurodzica Panagia

Ikona Bogurodzicy Panagii występująca pod nazwą Kurska-Korzenna jest jednym z wariantów obrazowania Matki Bożej. Wizerunek wywodzi się od modlącej się ze wzniesionymi rękami Oranty – Bogurodzicy Orędowniczki znanej już we wczesnym chrześcijaństwie. W bizantyjskich i ruskich ikonach wizerunek Oranty uzupełniono medalionem z młodzieńczym Chrystusem umieszczonym na łonie Marii, akcentując w ten sposób tajemnicę Wcielenia, a zatem także Zwiastowania Bogurodzicy i Narodzenia Jezusa. Na Rusi najstarszy znany tego typu obraz, obniesiony w procesji w 1170 r. podczas oblężenia Nowgorodu Wielkiego przyczynił się do odstąpienia wojsk Andrzeja Bogolubskiego od murów miasta. Cudowną ikonę nazwaną Znak lub Znamienie umieszczono w 1356 r. w wybudowanym na jej cześć soborze. Z czasem wizerunek Bogurodzicy Znak, noszony na piersi przez arcybiskupów, zaczęto nazywać Panagią oznaczającą w języku greckim największą świętość. Ikona z Nowgorodu rozpowszechniła się na Rusi w wielu kopiach i wariantach, a jednym z nich jest Bogurodzica Kurska-Korzenna. Jej nazwa pochodzi od okoliczności pozyskania pierwowzoru znalezionego w lesie w korzeniach drzewa po spaleniu Kurska przez Tatarów w 1295 r. W czasie ponownego najścia Tatarów w 1383 r. ikona została porąbana, jednak po złożeniu części miała się scalić samoistnie. W 1597 r. za czasów Iwana III Srogiego ikonę przewieziono do Moskwy i domalowano na jej obrzeżu wizerunki Pana Zastępów i proroków starotestamentalnych. Postacie te pojawiają się na wszystkich późniejszych kopiach, jak widać na prezentowanej ikonie. Oryginał obrazu przebywał od XVII w. w Kursku, z którego wyjechał w 1919 r. z ustępującymi oddziałami Denikina. Ostatecznie w 1920 r. ikona z wojskami Wrangla opuściła Rosję i przez Belgrad, Karlsbad, Monachium po II wojnie światowej dotarła do Stanów Zjednoczonych, a w 1957 r. został umieszczona w Znamieńskim soborze w Nowym Jorku.
Teresa Bagińska-Żurawska https://orcid.org/0000-0002-9243-3967