Jan III Sobieski - Traktat Grzymułtowskiego

Turcy osmańscy od XIV wieku stanowili poważne zagrożenie dla Europy. Stopniowo podporządkowując sobie coraz rozleglejsze terytoria, stworzyli potężne imperium. Od XV wieku również Polska znalazła się w sferze zainteresowań politycznych kolejnych władców tureckich. Szczególne nasilenie konfliktów z Turcją nastąpiło w XVII wieku. W końcu tego stulecia Polska znalazła się w szerokiej koalicji państw europejskich walczących z zagrożeniem osmańskim. Bitwa pod Wiedniem z 12 września 1683 roku i o trzy tygodnie późniejsza bitwa pod Parkanami poważnie ograniczyły agresywne poczynania Turcji, jednak nie złamała ich całkowicie. Za sprawą głównie austriackich Habsburgów oraz papiestwa w 1684 roku doszło do zawiązania Ligi Świętej, do której przystąpiła również Rzeczpospolita. Głównym jej zadaniem była walka z Imperium Osmańskim. Bardzo ważnym celem, jaki postawiła sobie Liga, było pozyskanie do współpracy carskiej Rosji. Problemem w negocjacjach była sprawa nieuregulowanych stosunków polsko-rosyjskich. Rosja domagała się uznania przez Rzeczpospolitą zaboru ziem, jakie uzyskała w wyniku wojen XVII wieku. Po długich negocjacjach, w 1686 roku, porozumienie pomiędzy obu państwami zostało zawarte. Określane jest traktatem Grzymułtowskiego, od nazwiska jednego z głównych negocjatorów, wojewody poznańskiego Krzysztofa Grzymułtowskiego herbu Nieczuja. Za cenę niekorzystnego traktatu pokojowego Janowi III Sobieskiemu udało się pozyskać stronnika do walki z Turcją. Wydarzenie to było celebrowane w sposób szczególny w Rzymie. Wyrazem tego jest między innymi prezentowany medal, zamówiony przez papieża Innocentego XI, który został wykonany przez Giovanniego Battistę Guglielmadę. Pomimo że artysta przez około dwudziestu lat tworzył na potrzeby dworu papieskiego, jest znany głównie ze swoich dzieł. Nie znamy daty jego urodzin, a nawet nazwisko tego medaliera budzi wątpliwości, niektóre dzieła sygnował bowiem jako Guglielmada. Co znamienne, na omawianym medalu artysta uhonorował głównie Jana III Sobieskiego, któremu poświęcił cały awers. Na rewersie ponownie został ukazany król Polski wraz z Zofią Aleksiejewną Romanową, regentką Rosji. Para zgodnie depcze półksiężyc symbolizujący Turcję. Tu również artysta uczynił ukłon w stronę Jana III Sobieskiego, dając mu do ręki berło, którego nie ma w dłoni Zofii Aleksiejewny.

Leszek Poniewozik