Arkona na Rugii | Arkona auf Ruegen

Od czasów średniowiecza powstawały niemieckie i duńskie opisy zachodniosłowiańskich grodów: Retry (Radogoszczy), Arkony, Gardźca, Julina (Wolina) i Szczecina, których centralnym elementem miały być drewniane świątynie mieszczące kolosalne posągi o kilku głowach lub twarzach. Najważniejszy znajdował się na przylądku Arkona, służąc kultowi Swantewita (Świętowita) – połabskiego boga wojny i urodzaju, utożsamianego z Rugiewitem (Rujewitem) oraz ruskim Perunem i bałtyjskim Perkunem. Obalenie arkońskiego posągu na polecenie biskupa Absalona z Roskilde w 1168 roku stanowiło symboliczny koniec pogaństwa w tej części Europy. W końcu XIX wieku teksty dawnych kronikarzy, Saxo Grammaticusa czy Helmolda, inspirowały wielu artystów. W 1894 roku kopenhaski akademik Laurits Tuxen stworzył malowidło wyobrażające zdobycie Arkony przez chrześcijańskich władców. Obraz powstał z myślą ozdobienia „duńskiego Wersalu”, Narodowego Muzeum Historycznego na zamku Frederiksborg, a od początku XX wieku kompozycji nadała międzynarodową rozpoznawalność grafika reprodukcyjna, ilustrująca naukowe i zupełnie popularyzatorskie teksty. Ten sam temat powrócił później w dziełach Franza Müllera-Münstera i Alfonsa Muchy. W 1921 roku niemiecki archeolog Carl Schuchhardt opublikował efekty swoich badań nad pozostałościami wału obronnego grodu Jaromara na Arkonie, które mylnie uznał za fundament chramu i posągu Swantewita. Śmierć Tuxena opłakiwano w końcu 1927 roku, wtedy też zapowiedziano utworzenie Prowincjonalnego Muzeum Starożytności Pomorskich (Provinzialmuseum Pommerscher Altertümer), a z Rugii z kilkoma obrazami wrócił malarz Max Kühn. Wśród nich – pozyskanych przez szczecińską instytucję – znalazło się przedstawienie złociście oświetlonego klifu, nad którym góruje porośnięty zieloną murawą masyw stanowiska archeologicznego. Od strony plaży, oblanej ciemnoniebieską tonią morską, prowadzi do niego ścieżka wytyczona na stromej kredowej ścianie.

Szymon Piotr Kubiak