Diabelskie skrzypce

Diabelskie skrzypce to instrument muzyczny, który można zaliczyć do grupy chordofonów, czyli instrumentów strunowych. Występowały przede wszystkim na Kaszubach i Kurpiowszczyźnie.

Dźwięk z diabelskich skrzypiec wydobywano poprzez szarpanie strun oraz rytmiczne uderzanie nimi o podłoże. Powstały w ten sposób hałas (brzęk), tzw. wrzawa obrzędowa, miał za zadanie odstraszenie złych mocy. Po diabelskie skrzypce sięgano w czasie ważnych dla społeczności dni w roku: podczas obchodów kolędniczych w okresie bożonarodzeniowym, świętowania Nowego Roku, zapustów, Wielkanocy, dożynek czy zaduszek. Grano na nich także w trakcie uroczystości rodzinnych takich jak śluby czy pogrzeby. Współcześnie diabelskie skrzypce nie pełnią już roli obrzędowej. Stanowią element tożsamości regionalnej Kaszubów, wykorzystywane są jako instrument perkusyjny w kapelach ludowych.

Prezentowane diabelskie skrzypce składają się z długiego, w górnej części ozdobnie profilowanego kija, dwóch metalowych talerzy oraz struny. Są jednym z dwóch tego typu obiektów znajdujących się w zbiorach Działu Etnografii Pomorza Muzeum Narodowego w Szczecinie. Muzealna metryka tego obiektu sięga czasów Pommersches Landesmuseum Stettin, jednego z dwóch szczecińskich przedwojennych muzeów, których zbiory częściowo pozostawione przez wycofujących się ze Szczecina Niemców zabezpieczali w latach 40. XX w. pierwsi polscy muzealnicy szczecińscy.

Agnieszka Słowińska