Epitafium mężczyzny z różą na tle Zmartwychwstania

Zakomponowane w owalu na wypukłej blasze epitafium upamiętnia zmarłego mężczyznę, ukazanego na pierwszym planie, w ujęciu od pasa. Ubrany w strój mieszczański charakterystyczny dla mody holenderskiej 2. połowy XVII wieku, w ręce trzyma czerwoną różę. Jego portret jest obrazem w obrazie, został bowiem wkomponowany w tło, jakim jest przedstawienie biblijnego tematu Zmartwychwstania. Nad otwartym grobem w centralnej części widnieje postać Chrystusa w świetlistej aureoli. Poniżej ukazano pilnujących grobu rzymskich żołnierzy, budzących się w przestrachu, a na drugim planie po lewej stronie pejzaż z przedstawieniem Jerozolimy oraz Golgotę z trzema krzyżami. Trzy kobiety spod wzgórza zmierzają w stronę grobu Chrystusa, są to biblijne Marie: Maria Magdalena, Maria Kleofasowa oraz Maria Salome, które w poranek Zmartwychwstania szły namaścić ciało Chrystusa (Mk 16,1-6).

Źródłem inspiracji dla tego dzieła był miedzioryt z ilustracjami do Biblii autorstwa szwajcarskiego artysty działającego na terenie Niemiec, Matthäusa Meriana z 1627 roku. Powtórzono kompozycję, zachowując układ otwartego grobowca i rozmieszczenie żołnierzy. Własną inwencją malarza był układ szat Chrystusa. Autor zmienił również położenie dłoni, w której Zbawiciel trzyma proporzec. We wzorcu graficznym zaś Chrystus unosi dłoń w geście błogosławieństwa.

Dzieło należy zaliczyć do przykładów malarstwa warsztatu cechowego z terenów protestanckiego Pomorza, gdzie jego pierwowzór był popularny w XVII wieku. W kontekście teologii protestanckiej Zmartwychwstanie symbolizowało zwycięstwo nad śmiercią, diabłem i grzechem. Również róża trzymana przez zmarłego miała w sztuce sepulkralnej bogatą wymowę symboliczną, nawiązującą do Męki Pańskiej czy przemijania. Owalna forma obrazu wskazuje, iż miał on zapewne snycerską obudowę, niezachowaną do naszych czasów.

Justyna Bądkowska