Głowa

Odkrycia przez Europejczyków rzeźb terakotowych znad Nigru przypadają na okres francuskiej kolonizacji. Znajdowano je w opuszczonych i rozsianych wewnątrz delty Nigru miastach i osadach. Szczególnie interesujące wydają się odkrycia dokonane przez archeologów we współczesnym Mali, w starożytnym mieście Djenne-Jeno (nazywanym również starym Djenne lub Dżenne, Dżenne-dżeno, Djenne-Djenno, Djenné-Jeno, Jenne-Jeno), które założono w III wieku BC, a opuszczono w XIV stuleciu. Sukces oficjalnych badań archeologicznych oraz ponowne zainteresowanie Europejczyków malijską terakotą doprowadziły do prawdziwej „epidemii” nielegalnych wykopalisk organizowanych przez miejscową ludność. Splądrowano wiele starożytnych osad, z których znaleziska zostały przeznaczone głównie na handel.

Prezentowana rzeźba przedstawia niewielką, okrągłą głowę osadzoną na masywnej szyi, z charakterystycznymi uszami. Po lewej stronie twarzy zaznaczono dwa nacięcia: jedno na wysokości oka, natomiast drugie – dłuższe zaczyna się od oka i zaokrągla w okolicy brody, tworząc podbródek. Terakotowe postaci z regionu Djenne-Jeno zazwyczaj prezentowane w pozie adoracji lub medytacji, wyobrażają także jeźdźców. Figurki najczęściej pokryte są geometrycznymi wzorami, często linearnymi, wyciętymi ostrym narzędziem lub wykonanymi przed wypałem odciskiem nici w miękkiej glinie. Przypuszcza się, że były wykonywane przez kilka stuleci aż do XVI wieku. Niektórzy specjaliści uważają, że mogły przedstawiać strażników i duchy opiekujące się gospodarstwami domowymi, zmarłych przodków lub postaci z tradycyjnych mitów i legend.

Katarzyna Findlik-Gawron