10 złotych - wzór

Emisje banknotów złotowych w II Rzeczypospolitej były przez długi czas ściśle związane z dziełem reformy walutowej zapoczątkowanej 28 kwietnia 1924 roku przez rząd Władysława Grabskiego. Skala problemów gospodarczych oraz słabość zaplecza politycznego rządu nie pozwoliły na odpowiednie przygotowanie działań naprawczych. Jednym z zasadniczych problemów był brak pieniądza zdawkowego – zarówno monet, jak i banknotów o niskich nominałach. Środkiem zaradczym stało się wprowadzenie do obiegu biletów zdawkowych pełniących funkcję pieniądza zastępczego, a emitowanych przez Skarb Państwa. Początkowo do zaspokojenia potrzeb rynku posłużono się trzema rozwiązaniami. Po pierwsze użyto banknotów jedno- i dwuzłotowych wydrukowanych w 1919 roku, a wprowadzonych do obiegu dopiero teraz. Po drugie odpowiednio ostemplowane połówki wycofanych banknotów o nominałach 500 000 i 10 000 000 marek polskich zastąpiły monety jedno- i pięciogroszowe. Wydrukowano również, specjalnie w tym celu zaprojektowane, bilety zdawkowe o nominałach 10, 20 i 50 groszy. Pomimo stopniowego wycofywania z obiegu wymienionych wyżej pieniędzy zastępczych, do obiegu w 1925 i 1926 roku wprowadzano nowe. Zrodziło to bardzo niekorzystne zjawiska. Jednym z nich była tak zwana mała inflacja, określana też bilonową. Wynikała ona z tego, że emisje zdawkowe były bardzo liczne i początkowo dorównywały emisjom bankowym, a pod koniec 1925 roku nawet je przekroczyły. Doprowadziło to do drugiego niekorzystnego zjawiska. Był nim swego rodzaju dualizm walutowy, odczuwalny tym bardziej że bilety zdawkowe bywały traktowane jako gorszy rodzaj pieniądza i często były mniej warte niż banknoty o tych samych nominałach. Remedium było wprowadzanie do obiegu nowych banknotów przy jednoczesnym wycofywaniu pieniędzy zastępczych. Przejawem tego zjawiska była emisja banknotów dziesięciozłotowych z 20 lipca 1926 roku. Zostały one zaprojektowane przez Zdzisława Eichlera. Drukowano je początkowo w Państwowych Zakładach Graficznych, a później w Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych. Do obiegu trafiły 25 czerwca 1927 roku i pozostały w nim do 31 grudnia 1932 roku. Wycofane banknoty dziesięciozłotowe ponownie wprowadzono do obiegu na pięć dni przed wybuchem II wojny światowej. Władze okupacyjne wycofały je ostatecznie 7 maja 1940 roku.

Leszek Poniewozik