Skrzynia

U boku drzwi weselnych skrzynia ogromna wyprawna wiejska, malowana w kwiatki pstre i pstre desenie (…), tak pisał Stanisław Wyspiański w „Weselu”. Malowane skrzynie były jednym z najbardziej charakterystycznych sprzętów na wyposażeniu wiejskich izb. Zaczęły pojawiać się w XVIII wieku, a już w kolejnym stuleciu cieszyły się ogromną popularnością. Wytwarzane były w pracowniach rzemieślniczych, ich zdobieniem zajmowały się najczęściej żony i córki stolarzy. Początkowo ornamentyka była delikatna, ale w XIX wieku uległa wzbogaceniu i rozbudowie. W czasach, gdy szafy były meblami drogimi i dostępnymi jedynie dla nielicznych, skrzynie służyły do przechowywania odzieży. Oprócz funkcji użytkowej pełniły również ważną rolę społeczną – stanowiły część posagu panny młodej. Zdarzało się, że rodzice z wyprzedzeniem kupowali skrzynię dla córki i zaczynali gromadzić w niej wiano. Wypełniona po brzegi skrzynia, ciężka od znajdujących się w niej dóbr, świadczyła o dużej atrakcyjności matrymonialnej dziewczyny i była powodem do dumy. W domu młodej mężatki stawiana była na honorowym miejscu. W gospodarstwach wielopokoleniowych było co najmniej tyle skrzyń, ile zamieszkujących je kobiet – każda miała własną. Pod koniec 1. połowy XX wieku malowane skrzynie straciły na znaczeniu. Trafiały na strychy lub do spichlerzy, gdzie wykorzystywane były do przechowywania ziarna czy ziemniaków. Szybko zapomniano o ich prestiżowym charakterze. Skrzynie i kufry stanowią ponad 30% kolekcji mebli Działu Etnografii Pomorza Muzeum Narodowego w Szczecinie. Prezentowana skrzynia wykonana została prawdopodobnie w 1796 roku, o czym świadczy znajdujący się na jej licu napis. Pomalowana jest, z wyjątkiem ściany tylnej, ciemnozieloną farbą i ozdobiona ornamentem roślinnym w kolorze żółci z elementami czerwieni. Takie kontrastowe połączenie kolorów – jednolitego, zimnego tła z ciepłą malaturą, było typowe dla mebli pomorskich. Skrzynia pierwotnie wchodziła w skład zbiorów Pommersches Landesmuseum Stettin.

Agnieszka Słowińska