10 złotych

Pierwsze lata funkcjonowania II Rzeczypospolitej to okres walki nie tylko o granice, ale i ustanowienie trwałych fundamentów gospodarczych państwa. Działania w tym względzie nie mogły pominąć ustabilizowania polityki pieniężnej. Zaraz po zakończeniu I wojny światowej obowiązującą walutą stała się marka polska. Miała ona jednak z założenia pełnić rolę pieniądza przejściowego. Już w 1919 roku postanowiono, że przyszłą walutą odrodzonego państwa będzie złoty polski. Postulat ten doczekał się realizacji dopiero w 1924 roku, wraz z reformą gospodarczą Władysława Grabskiego. W przypadku pieniędzy papierowych początkowo do obiegu wprowadzono banknoty wydrukowane jeszcze w roku 1919. Ich emisję uzupełniono w 1924 roku dodrukiem banknotów o nominałach 5, 10 i 20 złotych, przy zachowaniu pierwotnej szaty graficznej. W 1925 i 1926 roku wyemitowano banknoty trzeciej serii, o zmienionym wyglądzie. W miejsce występującego na prawie każdym banknocie popiersia Tadeusza Kościuszki pojawiły się inne, alegoryczne wyobrażenia. Emisja z 1925 i 1926 roku objęła nominały o wartości 10, 20 i 50 złotych. Uzupełniła ją kolejna partia banknotów o tych samych nominałach i wyglądzie, nosząca na awersie datę 20 lipca 1929 roku.

Projektantem banknotu dziesięciozłotowego był wybitny polski malarz i grafik Zdzisław Eichler, absolwent krakowskiej ASP, uczeń między innymi Józefa Mehoffera. Na awersie umieścił kobiece postacie symbolizujące naukę i sztukę, którym towarzyszą zwierzęce alegorie mądrości (sowa) i czystości (jednorożec). Na rewersie znalazły się również kobiece wyobrażenia przemysłu stoczniowego i rolnictwa oraz męska postać z młotem, symbolizująca pozostałe gałęzie gospodarki. Na marginesie umieszczono znak wodny z popiersiem Bolesława Chrobrego. Druk banknotów powierzono Państwowej Wytwórni Papierów Wartościowych w Warszawie.

Co ciekawe, z datą 2 stycznia 1928 roku wydrukowano w Szwajcarii inną wersję banknotów dziesięciozłotowych, zaprojektowaną przez nieznanego grafika, które ostatecznie nie trafiły do obiegu.

Leszek Poniewozik