Pion do gry

Pion do gry planszowej z początku XI wieku, odkryty podczas badań wykopaliskowych na szczecińskim Podzamczu w obrębie kwartału V.

Pion do gier planszowych wytoczono na tokarce z kła morsa. Cechuje go bardzo staranne opracowanie i wypolerowanie powierzchni. Po mocowaniu na tokarce pozostał ślad w postaci stożkowatego otworu w podstawie. Tego typu przedmioty, wykonane z różnych surowców, są określane w literaturze jako kamienie do gry lub pionki używane w różnego rodzaju grach planszowych. Pionek szczeciński ma najpewniej związek ze skandynawską grą hnefatafl – królewski stół. Plansza do niej składała się z równej liczby pól, np. 7 × 7, jak w przypadku znaleziska archeologicznego z Ballinderry w Irlandii, lub 18 × 18 – plansza odkryta podczas badań wykopaliskowych w duńskim Wimose. Od rozmiarów planszy zależała liczba pionów. Cześć z nich ustawiana była na obrzeżach planszy, dwukrotnie mniej pionów znajdowało się w jej centrum. Pośrodku ustawiona była najważniejsza bierka zwana królem. W królewski stół grały dwie osoby. Celem jednej z nich, rozgrywającej pionami ustawionymi w części środkowej, była obrona króla przed pionami drugiego gracza – atakującego, który rozpoczynał grę. Zwyciężyć mógł atakujący jeśli „pojmał” króla, lub obrońca jeśli doprowadził go do jednego z pól narożnych.

Królewski stół często uznawany jest za strategiczną grę okresu wikińskiego. Wzmianki na jej temat znajdują się w skandynawskich sagach, uwieczniano ją na kamieniach runicznych, a znajomość reguł królewskiego stołu wymieniana jest wśród dziewięciu podstawowych umiejętności cechujących rozumnego męża i władcę obok pisania runów, pracy w kuźni, jazdy na nartach, łucznictwa, wioślarstwa, gry na harfie i układania sag.

Obecność pionu z kła morsa, egzotycznego na Pomorzu surowca, dowodzi bliskich kontaktów mieszkańców Szczecina z kulturą Skandynawii okresu wikińskiego.

Sławomir Słowiński