Puchar zdobiony

Zrekonstruowane naczynie gliniane – pucharek zdobiony na szyjce dookolnymi odciskami tzw. sznura dwudzielnego, w 1877 roku został przekazany do pomorskich zbiorów starożytności, gromadzonych w Szczecinie przez Towarzystwo Historii i Starożytności Pomorza (Gesellschaft für Pommersche Geschichte und Alterthumskunde). Podarował go właściciel ziemski Ballmann wraz z drugim niezdobionym naczyniem glinianym o formie doniczkowatej.

Oba naczynia zostały znalezione przypadkowo, w nieznanych okolicznościach, zapewne w trakcie prac ziemnych lub rolniczych na gruntach Dobropola Gryfińskiego (niem. Dobberphul). W zachowanej dokumentacji archiwalnej, odpisach z inwentarza kolekcji Towarzystwa, a także w opublikowanym sprawozdaniu z działalności tej organizacji za kwiecień-październik 1877 roku, odnotowano dwie nieco rozbieżne wersje ich układu w trakcie odkrycia. Pucharek i kubek znaleziono albo osobno pod kamieniem, albo każdy z nich stał pod osobnym kamieniem. Z zapisów wynika jednak, że naczynia nie pochodziły z jednego zespołu. Niemal kompletny stan zachowania pozwala przypuszczać, że mogły pochodzić z wyposażenia grobów usytuowanych w bliskim sąsiedztwie.

Domniemane cmentarzysko lub, co mniej prawdopodobne, osiedle, musiało funkcjonować przez dłuższy czas, bądź było użytkowane kilkukrotnie. Świadczy o tym zróżnicowanie form obu naczyń oraz zdobienie pucharka odciskami sznura, przy braku ornamentu na naczyniu doniczkowatym. Pierwsza z form jest charakterystyczna dla późnoneolitycznej fazy kultury ceramiki sznurowej (około 2800–2300 BC). Naczynia niezdobione pojawiają się dopiero w ostatnich stuleciach III tysiąclecia BC, a rozpowszechniają w najstarszym okresie epoki brązu (2000–1700 BC), gdy zamieszkujące Pomorze społeczności wywodzące się z kręgu z ceramiką sznurową tworzą nad dolnym biegiem Odry lokalne ugrupowanie kulturowe z widocznymi wpływami cywilizacji, która opanowała technologię produkcji wyrobów ze stopów miedzi.

Krzysztof Kowalski