![N/3697/ML N/3697/ML - AV. Portret konny Jana III Sobieskiego depczącego Turka, wzorowany na posągu w Łazienkach. Po bokach dwie tarcze z napisem po łacinie i po polsku:
IOHANNI III / .P.M.D.L. / PATRIAE / SOCIORUMQUE / DEFENSORI / MDCLXXXVI / NOBIS EREPTO / S.A.R. / MDCCLVIII
JANOWI III / K.P.W.X.L. / OYCZYZNY / Y / SOCIUSZOW / OBRONCY / KTÓREGOŚMY / POSTRADALI / 1696. / S.A.R. / 1788 .
Na górze w łuku napis rozdzielony przez kompozycję:
PRISCA VIRTUTE - FELIX
Pod sceną panoplia. Na dole w odcinku:
CONCORD . COMIT . CONVOC . / MDCCLXXXVIII
Monogram: F:L:
RV. Stojąca, ukoronowana postać kobieca en trois - quarts, z głową w profilu w lewo, w płaszczu gronostajowym. W jednej rece trzyma miecz, w drugiej tarczę z herbami Polski i Litwy. W tle panoplia. Na górze w łuku napis rozdzielony przez kompozycję:
PROPRIO - MARTE TUTA
Na dole, w odcinku:
AUCTO EXERCITU / MDCCLXXXIX
Sygnatura: D:LOOS](/brepo/panel_repo/2022/04/14/k7zeiq/contain-360-1000-max-n-3697-ml-001.jpg)
Powiększenie armii polskiej i wzniesienie pomnika Jana III Sobieskiego
1789
Muzeum Narodowe w Lublinie
Jest częścią kolekcji: Polska sztuka medalierska od XVI wieku do XVIII wieku
Od reformy ustroju Świętego Cesarstwa Rzymskiego, przeprowadzonej przez Karola IV Luksemburskiego (1355–1378), cesarza w czasie bezkrólewia zastępowało dwóch wikariuszy Rzeszy w osobach księcia Saksonii i palatyna reńskiego, administrujących państwem na podległych sobie terytoriach. Godność ta dwukrotnie przypadła w udziale elektorowi saskiemu Fryderykowi Augustowi II, który jako August III (1733–1763) był zarazem królem Polski. Pierwszy raz miało to miejsce po śmierci Karola VI Habsburga w 1740 roku, kolejny w 1745 roku, po zgonie Karola VII Witettelsbacha. Wydarzenia te zostały upamiętnione między innymi okolicznościowymi monetami, zwanymi stąd wariackimi, oraz medalami, które dodawały splendoru osobie saskiego elektora i jego dworowi.
Awers omawianego medalu zdobi konny portret Fryderyka Augusta II w koronie i z mieczem w dłoni, w zbroi, z narzuconym na nią płaszczem elektorskim. Przedstawienie otacza inskrypcja w języku łacińskim, zapisana skrótami z racji rozległej monarszej tytulatury: D G FRID AUG R P D S AM & EL IN PROV IUR SAX PROVISOR ET VICARIUS, w tłumaczeniu: „Z Bożej łaski Fryderyk August król Polski, książę Saksonii, arcymarszałek i elektor, w prowincjach zwierzchności saskiej tymczasowy zarządca cesarstwa i wikariusz”. Na stronie odwrotnej jest ukoronowany orzeł z głową zwróconą w lewo, z rozpostartymi skrzydłami i mieczem w prawej łapie. Na jego piersiach jest umieszczona ukoronowana polsko-saska tarcza herbowa. Przedstawienie dopełniają łacińskie napisy; u góry w łuku – DECUS ET PRAESIDIUM – i u dołu – PROVISOR IMPERII ITERUM MDCCXLV – w tłumaczeniu odpowiednio: „Chluba i obrona” oraz „Ponownie zarządca cesarstwa 1745”.
Sygnatura na awersie: WERMUTH.F[ecit] wskazuje, że interesujący nas medal powstał w Saksonii w zakładzie Christiana Zygmunta Wermutha (1711–1791). Po ojcu Christianie (1661–1739) odziedziczył dużą, dobrze prosperującą rodzinną firmę medalierską, z której w ciągu kilkudziesięciu lat wyszło ponad tysiąc trzysta medali. Christian Zygmunt Wermuth oprócz zakładu objął po ojcu także funkcję nadwornego medaliera na dworze saskim w Dreźnie. Stylistyka jego prac, cieszących się wówczas w Polsce dużą popularnością, jest utrzymana na pograniczu baroku i rokoka.
Tomasz Markiewicz
Autor / wytwórca
Wymiary
cały obiekt:
Rodzaj obiektu
medal
Technika
bicie stemplem
Czas powstania / datowanie
Miejsce powstania / znalezienia
Właściciel
Muzeum Narodowe w Lublinie
Numer identyfikacyjny
Lokalizacja / status
1789
Muzeum Narodowe w Lublinie
1730
Muzeum Narodowe w Lublinie
1645
Muzeum Narodowe w Lublinie
odkryj ten TEMAT
Muzeum Narodowe w Lublinie
odkryj tę ŚCIEŻKĘ
Ścieżka edukacyjna