Order Świętego Stanisława I klasy

Order Świętego Stanisława został ustanowiony przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego w 1765 roku. Do trzeciego rozbioru Polski cieszył się prestiżem i zajmował drugie miejsce w hierarchii, po Orderze Orła Białego. Rycerski charakter orderu podkreślało szlachectwo udowodnione od trzech pokoleń. Klęska powstania listopadowego zakończyła polską historię orderu. W 1831 roku Order Świętego Stanisława został włączony do rosyjskich dekoracji i zajął w hierarchii ostatnie miejsce. Po odzyskaniu niepodległości, z powodu jego zruszczenia i degradacji nie został wskrzeszony.

Prezentowany Order Świętego Stanisława I klasy należał do polskiego generała Franciszka Dzierżykraj–Morawskiego (1783–1861), poety, tłumacza, uczestnika wyprawy Napoleona na Moskwę, ministra wojny w czasie powstania listopadowego (1831). Morawski otrzymał to odznaczenie 25 czerwca 1829 roku z okazji koronacji cara Mikołaja I na króla Polski. Order ma formę krzyża maltańskiego z narożami zakończonymi kulkami. Między pokrytymi czerwoną emalią ramionami krzyża osadzono cztery srebrne orły. W tarczy środkowej obwiedzionej wieńcem laurowym na emalii namalowano postać świętego Stanisława w stroju biskupim, z pastorałem w ręku. Po obu stronach postaci umieszczono litery SS (Sanctus Stanislaus). Na odwrocie w okrągłej, biało emaliowanej tarczy otoczonej wieńcem laurowym, znajduje się stylizowany monogram królewski SAR (Stanislaus Augustus Rex). Order Świętego Stanisława I klasy noszony był na czerwonej wstędze zawiązanej na biodrze i przewieszonej z prawego ramienia do lewego boku. Wstęga była podstawowym, wizualnym wyróżnikiem odznaczenia.

Spuściznę po generale w postaci czterech orderów (Świętego Stanisława z dwoma gwiazdami, miniaturką i wstęgą, Świętego Włodzimierza III klasy, Świętej Anny II klasy i Virtuti Militari III klasy z miniaturką) i Znaku Honorowego za 20 lat służby wojskowej, Muzeum Narodowe w Szczecinie nabyło w 1974 roku od mieszkanki Szczecina, pani Anny Morawskiej.

Genowefa Horoszko