Umbo

Żelazne umbo jest okuciem środka tarczy. Znaleziono je w wyposażeniu grobu popielnicowego na cmentarzysku kultury oksywskiej w Głobinie, pow. słupski. Pochówek ten, poza okuciem tarczy zawierał również glinianą popielnicę z prochami zmarłego, żelazny miecz jednosieczny wraz z zestawem żelaznych okuć okładzin pochwy, żelazny grot oszczepu z ostrym żeberkiem na liściu, żelazny tok oszczepu – okucie zakończenia drzewca oszczepu oraz nóż żelazny. Na podstawie całego zespołu przedmiotów grób datować należy na II/I wiek p.n.e., przy czym elementem datującym jest prezentowane umbo. Tarcze w okresie przedrzymskim i okresie wpływów rzymskich wykonywano z desek łączonych w płytę owalnego bądź podłużnego kształtu. Pośrodku wycinano otwór o średnicy dłoni. Od strony użytkownika mocowano w poprzek tego otworu drewniany kołek służący do trzymania tarczy w jednej ręce. Do dziś zachowały się metalowe okucia tych uchwytów – tzw. imacze. Wspomniany otwór w pośrodku tarczy od zewnątrz zakrywano żelaznymi miseczkowatymi okuciami – tzw. umbami, które chroniły dłoń trzymającgo tarczę przed ciosami przeciwnika. Forma tych okuć zmieniała się dynamicznie. Co ważne, formy kolejnych typów umb są takie same na całym obszarze Europy północnej. Podstawowym wyposażeniem wojownika kultury oksywskiej był oszczep i tarcza, których pozostałości w postaci grotów i umb najczęściej odkrywane są w grobach męskich. Jedynie zamożniejsi mogli sobie pozwolić dodatkowo na miecz. Okazy o głowniach jednosiecznych są typem broni charakterystycznym dla kultury oksywskiej. Cmentarzysko w Głobinie znane jest przynajmniej od 1878 roku. Dane archiwalne wymieniają łącznie 17 odkrytych na nim grobów. Badania wykopaliskowe jako pierwszy przeprowadził miejscowy archeolog-amator Carl Schmidt w dniu 5 IV 1895 roku, a w październiku tego samego roku dalsze prace podjął szczeciński konserwator zabytków Adolf Stubenrauch.

Bartłomiej Rogalski