Zestaw wróżebny

Zestaw wróżbiarski składa się z ośmiu figurek – siedmiu antropomorficznych i jednej zoomorficznej. Większość wykonano schematycznie. Na dość dużych głowach nie zaznaczono rysów twarzy. Wszystkie pokryte zostały warstwą białej substancji ofiarnej, najprawdopodobniej papką z prosa. Na uwagę zasługuje figurka dzioborożca (calao), symbolu macierzyństwa. Dziób ptaka oraz spuchnięty brzuch nawiązują do podwójnej – męskiej i żeńskiej siły prokreacyjnej i oznaczają ciążę. Rzeźba calao rzadko występuje w zestawach wróżebnych.

Wśród figurek postaci ludzkich dwie mają uniesione do góry ręce. Gest ten jest jednym z częstszych motywów występujących w przedstawieniach przodków dogońskich. Interpretuje się go jako modlitwę, wezwanie do połączenia nieba i ziemi. Znakiem sojuszu tych światów jest deszcz, który jest szczególnie cenny w rolniczym kraju Dogonów. Według mitologii dogońskiej deszcze rozdziela pierwszy Nommo – Nommo Die. Nommo są jednymi z najważniejszych bytów w religii Dogonów. To cztery pary bliźniąt stworzone jako pierwsze istoty, tuż po Ziemi, Niebie i wodzie przez Ammę – boga-stwórcę, uważane również za bóstwa wody. Nommo Die pozostaje w niebie obok Ammy, którego jest namiestnikiem. Ujawnia się poprzez burzę, piorun i tęczę nazywaną drogą Nommo. Gdy pora deszczowa się opóźnia lub panuje susza, rolnicy zwracają się z prośbą do wróżbity, który w ich imieniu pyta Yurugu – mitycznego bladego lisa (Vulpes pallidus), bóstwo, które według mitologii dogońskiej uzyskało dar jasnowidzenia – kiedy zasiać zboże. Zbyt wczesne wysianie ziaren lub przesunięcie się pierwszego deszczu może spowodować nieurodzaj i klęskę głodu. Mocą przywoływania deszczu obdarzeni zostali również kapłani pochodzący z Aru. Według mitu to człowiek z Aru jako pierwszy błagał boga o deszcz, który spadł na ziemię. Dlatego do dnia dzisiejszego uważa się, że w momencie suszy pomóc mogą jedynie hogonowie (kapłani) z Aru.

Katarzyna Findlik-Gawron