Forma odlewnicza

Odlewnictwo jest jedną z najstarszych technik obróbki metali kolorowych, znaną już Sumerom i Egipcjanom kilka tysięcy lat przed Chrystusem. Wysoki poziom osiągnęło zwłaszcza w starożytnej Grecji. Na terenie Polski najstarsze ślady odlewnictwa pochodzą z epoki brązu (1700–700 p.n.e.). Istnieje kilka sposobów wytwarzania przedmiotów metalowych, takich jak elementy uzbrojenia, ozdoby, narzędzia, które ogólnie, ze względu na rezultaty, można podzielić na dwie grupy – wyroby jednostkowe i seryjne. Jedną z nich jest metoda na wosk tracony. W pierwszym etapie wytwórca wykonywał model przedmiotu z wosku. Oblepiał go następnie odpowiednio spreparowaną gliną, pozostawiając otwór na wlanie metalu i wysuszał. W tygielku rozgrzewał bryłki metalu, a następnie płynny stop wlewał do glinianej formy. Pod wpływem temperatury wosk topił się, ustępując miejsca metalowi. Po wystudzeniu wytwórca rozbijał glinianą formę i przystępował do czynności końcowych, tj. wygładzania i polerowania. Tą metodą można było otrzymać tylko jeden przedmiot. Formy odlewnicze z gliny lub „miękkiego” surowca skalnego, takiego jak np. piaskowiec czy steatyt, można było wykorzystywać wielokrotnie i z jednej matrycy uzyskiwać wiele takich samych przedmiotów. Formy odlewnicze dzielą się na jednoczęściowe i składane z dwóch części. Odlewy z nich uzyskiwane musiały być jeszcze wygładzane i polerowane. Bardziej lub mniej starannie likwidowano także tzw. szwy odlewnicze, czyli nadmiar metalu skupiający się na krawędziach. We wczesnym średniowieczu jednoczęściowe formy wykorzystywano przede wszystkim do wyrobu biżuterii.

Anna Bogumiła Kowalska