Szablon farbiarski katagami

Częstym źródłem motywów w szablonach farbiarskich katagami jest japońska przyroda. Zaprezentowana forma przedstawia wzór liści i gałązek klonu zwany w Japonii momiji oraz motywy kwiatowe i stylizowane liście gingko, miłorzębu japońskiego. Klon jest jednym z najpopularniejszych drzew sadzonych w Japonii. Jego powszechność sprawiła, że stał się częstym motywem w sztuce i rzemiośle. Motyw momiji utożsamiany jest z jesienią, czyli porą roku, w której liście klonowe zachwycają czerwoną barwą. Są symbolem odradzania się życia ze względu na pojawiające się co wiosnę nowe listki. W sztuce występuje również wzór liści klonu niesionych przez wodę lub wiatr, wówczas symbolizują one upływający czas. Japończycy uważają długowieczne miłorzęby za drzewa święte. Panuje bowiem przekonanie, że chronią one świątynie przed pożarami. Sadzono je więc przy świątyniach buddyjskich lub chramach szinto. Liście gingko wykorzystywane są również w celach leczniczych. Nie dziwi więc fakt, że są w Japonii symbolem odporności i długiego życia. Katagami (jap. kata – forma, szablon oraz gami – papier) to rodzaj japońskiego rzemiosła artystycznego. Szablon pełni rolę matrycy pozwalającej na powielanie wzorów na tkaninie. Rzemieślnik, którego w Japonii nazywano rzeźbiarzem hiroshi, wycina je ręcznie specjalnym narzędziem z wielowarstwowego, odpowiednio przygotowanego i impregnowanego papieru czerpanego katajigami. Artysta przez formę pokrywa tkaninę pastą ryżową nori. Następnie farbuje materiał przez zanurzenie go w barwniku lub nałożenie koloru szczoteczką. Gdy nori zostaje usunięta, tkaninę płucze i suszy. Miejsca, gdzie była pasta, pozostają nieufarbowane. Technika wytwarzania szablonów farbiarskich katagami liczy już ponad tysiąc lat.

Katarzyna Findlik-Gawron