Waza zdobiona

Naczynie gliniane – niewielka waza z czworobocznym brzuścem w widoku z góry, zdobiona ornamentem kreskowo-kłutym wykonanym narzędziem dwuzębnym oraz odciskami paznokcia, pierwotnie wypełnionym białą inkrustacją wapienną – pochodzi z wyposażenia grobu z Karska (niem. Schöningsburg). Według opisu majora Berghausa z początku listopada 1884 roku, natrafili na niego robotnicy w trakcie kopcowania brukwi na wyniesieniu przy północnej krawędzi niecki jeziora Płoń. Na niewielkiej głębokości znaleźli oni resztki szkieletu z pochówku mężczyzny, ułożonego głową na wschód oraz szereg przedmiotów wchodzących w skład jego wyposażenia. Nad czaszką były ustawione cztery naczynia gliniane zachowane we fragmentach, a prawdopodobnie również ozdoba z muszli Spondylusa. Poniżej nóg znajdował się topór kamienny, para dolnych kłów dzika (szabli), być może będących elementami naszyjnika oraz trzy wyroby krzemienne służące zapewne jako narzędzia do cięcia.

Decyzją dziedzica dóbr w Karsku, posła w Sejmie Rzeszy, Hermanna von Schöninga, część zabytków trafiła do zbiorów Towarzystwa Historii i Starożytności Pomorza w Szczecinie, a pozostałe, w tym prezentowana waza, zostały w jego kolekcji prywatnej w Żukowie.

W 1932 roku położone nad jeziorem Płoń majątki ziemskie rodu von Schöning zostały zlicytowane. Naczynie, topór i wyroby krzemienne z Karska, pozostające w kolekcji przechowywanej w Żukowie, które rozpoznał w 1927 roku dr Otto Kunkel, dyrektor szczecińskiego muzeum, udało się jednak odzyskać. Nieco później, Rudolf Willnow, opiekun zabytków archeologicznych w rejonie pyrzyckim, zidentyfikował kły dzika, dzięki czemu, po niemal pól wieku od odkrycia, kompletne wyposażenie pochówku znalazło się w zbiorach Prowincjonalnego Muzeum Starożytności Pomorskich.

Grób z Karska, związany z młodszymi ugrupowaniami z ceramiką wstęgową wywodzącymi się z kręgu naddunajskiego, w przybliżeniu można datować na 1. połowę V tysiąclecia BC.

Krzysztof Kowalski